Entre os séculos XVI e XIX chamábase tumbón (cadaleito) aos barcos que transportaron a escravos africanos de entre 12 e 20 millóns de persoas alén do Atlántico. Os encadeados e acoirazados nos seus sotos sacábanos a poxa fronte aos seus posuidores. Unha vez esgotada a poboación local, necesitaban máis man de obra. Estímase que o número de escravos mortos na travesía pode chegar a un terzo debido a enfermidades, deshidratación e desnutrición. Con todo, o negocio esclavista seguía sendo rendible.

Non podo evitar imaxinar esta imaxe de tumbeos cada vez que ouzo que todos estamos no mesmo barco, que para chegar ao bo porto hai que remar na mesma dirección e que debemos saír todos xuntos deste...

Non sabemos si os esclavistas europeos que compartían o barco coa súa “mercadoría humana” particular dicíanlles que estaban todos no mesmo barco, pero é posible que non estean moi contentos por chegar ao bo porto xunto aos seus depredadores. E menos aínda se sabían que futuro asignáranlles. O seu bo porto non estaba en Brasil ou no Caribe, senón en dirección contraria.

Ante o reto común, a mensaxe da unidade de todos, por encima da ideoloxía e das clases sociais, atravesa unha e outra vez o noso cerebro, nun continuo intento de reconciliación con quen deciden sobre os nosos destinos. É o mesmo intento de aliñar a vontade e o futuro do traballador cos obxectivos da empresa, pero a nivel macro, onde o cidadán interioriza os mandatos que os centros de poder dan en nome do benestar de todos.

Baixo a lema “auzolana”, utilizado en once ocasións, seguen decidindo que é o que nos convén aos habitantes das tres provincias occidentais de Euskal Herria. Como debe ser Next Euskadi. Decidiron, entre outras cousas, que a nosa prioridade era un tren de alta velocidade construído sobre o desmantelamento do territorio, o malgasto económico e a destrución do medio ambiente. Ou que o modelo enerxético debía basearse no fracking e a extracción de gas (obviamente, desprezando a posibilidade de reducir o noso consumo enerxético! ). Con todo, non foron tan contundentes para decidir reforzar o servizo de saúde e atención social e o sistema educativo público. Ou para crear empresas públicas en sectores estratéxicos da economía, en lugar de privatizar servizos, investir en mans privadas e acabar co control público bancario. Agora chegouse á conclusión de que é necesario tecer as serras de Álava e crear o corredor vasco do hidróxeno, un novo combustible que alimente os intereses das corporacións disfrazadas de verde. Sabemos cales son as prioridades e intereses aos que están sometidos moitos proxectos de captación de fondos europeos (un curioso procedemento para repartir o diñeiro de todos…). Os que deciden gastar representan o que representan e non se lles pode esixir outra cousa. Pero non se burlen deles. O debate público e a posibilidade de que os pobos organizados inflúan nas decisións crave mantéñense difuminados na realidade virtual do oasis vasco, enterrados baixo o peso da propaganda oficial, a burocracia, a escuridade e as portas xiratorias. E, aínda por riba, con pouca capacidade de resposta. Porque, máis ou menos, a mensaxe do barco de todos e todas está interiorizado por boa parte do espectro sociopolítico que se considera da poboación e da esquerda, co recoñecemento acrítico do discurso da elite económica que supón.

A eterno lema de estar no mesmo barco utilizouse ao longo da historia para conxugar, ante un inimigo común real ou creado, a colectivos e clases sociais con intereses diferentes ou contrarios, sempre en beneficio da clase dominante. O exemplo máis claro son as guerras imperialistas e as guerras entre imperios, onde, como se adoita dicir, as persoas que non se coñecen mátanse entre si en proveito das persoas que se coñecen e non se matan. As clases populares, os obreiros e os campesiños, sacrificados por millóns para defender os intereses bastardos das burguesías nacionais, están de acordo co I Congreso dos Deputados. Durante a Guerra Mundial, a esquerda de Zimmerwald denunciouno valientemente. O embarque dos pobos nas guerras foi un medio imprescindible para roubar recursos alleos e seguir alimentando á industria militar (que tamén ten unha presenza notable en Euskal Herria), así como para tentar desviar a atención ante as crises políticas e económicas. O patriotismo como chamada de embarque auxiliar.

Ante un novo inimigo, agora como virus, multiplícanse as chamadas de todos a remar na mesma dirección. Iso si, non están dispostas a compartir o temón, nin as suites que teñen no mellor punto do barco. Nin que dicir ten que, en caso de naufragar o barco, os iates salvavidas están destinados ao seu uso exclusivo. Os seus pobos particulares non alcanzan tanta xenerosidade. Aseméllanse á música relaxante que se escoitaba mentres o Titanic afundíase.

Non nos enganemos. A sirena utilizada para tentar seducirnos vai máis aló das medidas anti-pandémicas que non conseguen xestionar ben o canto. Busca aproveitar o contexto para fortalecer a submisión e a submisión ás súas ordes, presentándoas como un beneficio para a comunidade. O seu discurso de clase tenta volverse máis hexemónico, reducindo as liberdades e consolidando unha paz social que protexa a súa poder e os seus privilexios. Tenta ocultar os intereses contrapostos entre a tripulación que avanza sobre o barco e os capitáns e oficiais que deciden o rumbo. No acoirazado Potemkin, os mariñeiros comprenderon esta cruel realidade e atrevéronse a cambiar de temón para substituír o barco e levalo a outro peirao.

Aquí e agora, sexamos conscientes de que o armónico barco de clase que nos venden é tan ilusorio como a arca de Noe.