En 2021 comezamos a escoitar as primeiras noticias sobre o proxecto Guggenheim Urdaibai… O deputado xeral, Unai Rementeria, díxonos que si ou si. Para reforzar as súas palabras, deixou “blindados” 40 millóns de euros cando se construían os museos. Pois ben! Atópanse no almacén de Azpiegiturak, S.L., en repouso. Pasou o tempo desde entón, e Elixabete Etxanobe tamén chegou á Deputación. Alí atopou sobre a mesa o proxecto Guggenheim Urdaibai. Perdoa… A idea, a idea, a idea… Eider, lembra que é só unha idea!

Neste catro anos, pedimos proxecto, pedimos explicacións, pedimos responsabilidades, solicitamos reunións, pedimos axuda (aquí e alá) e pedimos un proceso participativo, si… así é, ante as actitudes impositivas que mostramos, pedimos abrir os procesos necesarios para garantir os dereitos da cidadanía, polos en marcha, para respectar o Convenio Aarhus. Saímos á rúa, dúas veces. Enchemos as rúas de Gernika. Dúas veces. Pedimos que nos escoiten, que escoiten ao pobo. Ese foi noso lema na manifestación de outubro: Aquí está o pobo. Escucha!

Mentres tanto, a administración, xorda, escondíase detrás da falta de proxecto. Doutra banda, espremeron aos medios de comunicación que son de todos: os “supostos” beneficios do proxecto (perdoa de novo, ideas…). Campaña a favor do “Artefacto” (así non vou meter a pata). Con firmeza, con seriedade, a miúdo utilizando mentiras e, polo demais, dicindo a metade da verdade: “Segundo este proxecto, a descontaminación das terras e do acuífero, a saída do Estaleiro do corazón da Reserva da Biosfera…”. Que abrevadero! A Fundación Guggenheim vai investir unha fortuna en Busturialdea! Ditosos nós! Un, dous, tres… esperta! A realidade é a contraria. A Fundación utilizará o noso diñeiro para difundilo. Estas palabras tamén forman parte da campaña. A única forma de aprobación do proxecto por parte dos cidadáns. Ómnibus. Devoralo todo ou miseria. Estratexia.

A plataforma fixo un gran traballo para denunciar todo isto. Para informar á cidadanía, para mobilizala… e vaia! Tarde, moi tarde, pero estamos aquí, ante o proceso de escoita que se vai a pór en marcha enseguida.

Pero teña coidado! Este proceso de escoita chega tarde, sen ningunha garantía e con grandes contradicións.

- Tarde: Porque sobre este proxecto tomáronse moitas decisións: as localizacións dos museos, o nome da franquía que os explotará, así como as leis e normas que se cambiarán para facelos viables. Convenio asinado en exceso.

- Falta de garantía: Dixéronnos claramente que, mentres dure este proceso, continuarán os traballos para conseguir a viabilidade. Ao estilo das autoridades invasoras que están de moda no mundo: iniciar conversacións no camiño da paz, pero mentres tanto arroxar unhas bombas para seguir roubando terras. Non parece xusto! Se houbese verdadeira vontade, estes actos deberían deterse. Estratexia. E o que é clave en calquera proceso: Para que? Con que obxectivo leva a cabo este proceso? Se houbese vontade real de respectar e valorar a opinión da cidadanía. Atender ao devandito. Sen vontade, se hai estratexia para neutralizar a parte crítica da sociedade en contra. Recuperar as rúas perdidas. Eliminar indicios de imposición. Estratexia. “Pedistes escoitar e escoitámosvos. Nunca nos comprometemos a máis”. Chin pun! Ambos os partidos deixaron claro que o resultado do proceso non vai ser vinculante para o Goberno central. Entón non hai garantía! Ningunha!

-E as contradicións… tantas!

Por unha banda, a relativa á neutralidade. Contratou o Agirre Lehendakaria Center creado polo PNV e dixo que o proceso vai ser neutral? Perdóeme, pero iso verémolo ao camiñar. Doutra banda, o obxectivo do proceso: o 14 de febreiro, na presentación do proceso, Bengoetxea e Etxanobe dixéronnos que o Goberno Vasco e a Deputación de Bizkaia impulsarían un proceso de escoita sobre o proxecto Guggenheim na comarca de Busturialdea-Urdaibai, mentres que os representantes de Agirre Lehendakaria Center afirmaron que realizarían un proceso de escoita sobre o futuro de Busturialdea-Urdaibai. Un encargo e dúas mensaxes. Cal será, a primeira ou a segunda? Ou as dúas á vez? Eu quero falar de “artefacto” e do futuro negro que traería á comarca. Entón, que?

Non esquezas que en febreiro a comarca foi declarada Zona de Actuación Prioritaria (CAU) para decidir o futuro de Busturialdea. En decembro ponse en marcha o Plan Socioeconómico Estratéxico e hoxe atópase na fase 2 ou 3. Nós tamén participamos na sesión de decembro. Entón, “Neste foro non hai Urdaibai Guggenheim”. Que non era un foro para iso, que GU tería o seu propio foro. Así mo dixeron, e non en ton de broma. Un plan socioeconómico que se puxo en marcha sen contar coa opinión da cidadanía, senón cun ferro paralelo ao plan xeral para xustificar a cantidade que investirán no proxecto Guggenheim Urdaibai. Dar 100 millóns de euros e pór aos participantes na procura de seis proxectos tractores para investilos. Manter a comarca entretida. Mentres, traqueteando, o “artefacto” avanza. Estratexia.

E agora que? Nesta escoita non só tratarase a necesidade de “artefacto”? Ou “artefacto” si, pero entre outras cousas? Non se vai a querer confundir o que é agora e diluír a idea do Guggenheim entre outras necesidades reais e preocupacións importantes, non? Estratexia.

Atención á mostra! Son 1.000 persoas se nos limitamos a Busturialdea, pero é unha barbaridade se nos estendemos á CAV. EITB e outros medios de comunicación non tardaron en facer público un email para que calquera que queira dar a súa opinión poida inscribirse no programa. Porase devandito límite? Busturialdea. Estratexia.

A situación é complexa. Precaucións. Xoguemos, pero con seriedade e moito coidado. Sen esquecer quen son os contratantes deste proceso, sabendo que teñen un obxectivo. Lembrando que Lehendakari Agirre Center recibiu un encargo, un encargo baixo contrato. E tendo en conta que o proceso non será vinculante e que as modificacións normativas seguirán mentres dure o proceso.

Verase… Todo está por ver. O tren está en marcha e nós imos dentro. Veremos si chegamos a meta ou si baixamos por diante. Non sería unha boa noticia.

Estaremos moi atentos a todos os pasos que se dean. E por suposto, se houbese instrumentación, nós dariamos por terminada a participación.

Non parece fácil! Pero imos, Busturialdea! Demos a nosa opinión! Que volvan escoitar en voz alta cal é a vontade maioritaria da sociedade e que, nesta ocasión, documéntena. Para non esquecelo.

Urdaibai non está á venda! Nin sequera cun prezo negociado!

Eider Gotxi Aurtenetxea