O 11 de novembro cúmprense 40 anos do asasinato de Mikel Arregi Marín. Tiña 33 anos e era militante de Herri Batasuna e concelleiro deste concello en representación dunha candidatura popular no Concello de Lakuntza (Bizkaia).

Morreu en Etxarri Aranatz a consecuencia dos disparos de axentes da Garda Civil na madrugada do 11 de novembro de 1979. O falecido atopábase nun coche en dirección a Alsasua, xunto a outras persoas, tras retirar un control da calzada.

A nota oficial que a Comandancia da Garda Civil fixo pública nun primeiro momento afirmaba que "se superou un control" respecto diso. Os ocupantes do coche, con todo, non viron ningún tipo de control, nin ningún sinal, nin recibiron ningún sinal de parada por parte dos autores dos disparos.

Poucos días despois do suceso, constituíuse unha Comisión de Investigación. Alí, familiares, compañeiros de traballo e testemuñas presenciais, a maioría veciños de Etxarri Aranatz, declararon que non había ningún tipo de control e que non se estaban utilizando mangitos reflectores. O condutor dunha ambulancia que circulaba polo lugar dos feitos por casualidade tamén se encargou dos feridos e deu o seu testemuño, garantindo así a versión dos feitos.

De todas estas manifestacións saíu un amplo informe que se presentou ante o xuíz para abrir unha investigación dos feitos, en relación cunha petición ao Goberno de España: corrixir as declaracións anteriores e realizar o xuízo inmediatamente.

Por último, Branca Burusco (Xefa de Servizo de Atención ás Vítimas), José María González (Xefe de Servizo de Convivencia e Dereitos Humanos), Bakartxo Ruiz e Adolfo Araiz (EH Bildu), Jon Arakama (Geroa Bai), Iñaki Iriarte (Navarra +), alcaldes e concelleiros de Sakana (1979 e 2019) asistiron á cidadanía de Mikel Laki.

O acto foi moi sinxelo. No mesmo mencionouse que tras analizar o xuízo polo asasinato de Mikel Arregi en setembro de 1981, deuse a razón á Comisión de Investigación, dando credibilidade á versión de que non había ningún control cando o vehículo no que viaxaba Mikel Arregi pasaba polo lugar dos feitos. As probas e testemuños presentados conseguiron anular a versión oficial, polo que un axente da Garda Civil foi condenado a dous meses de prisión e ao pago á familia dunha cantidade de diñeiro. Esta sentenza, a xuízo da maioría social, non se axustou á magnitude dos feitos, que se entenderon como "sentenzas simbólicas", por considerar o sucedido "un erro sen intencionalidade".

Naqueles momentos convulsos, os pobos de Lakuntza e Etxarri Aranatz quixeron que a memoria de Mikel Arregi e do ocorrido permanecese no tempo. Por iso, decidiron que no lugar dos feitos colocásese un monólito. Unha obra do famoso escultor de Bakaiku, José Ramón Anda, fundida e realizada polos seus compañeiros da fundición. Foi inaugurado en 1980, e desde entón sufriu varios ataques, o último hai poucos meses.

O Concello de Lakuntza quixo manter vivo o recordo e a memoria de Mikel Arregi. Así mesmo, condenou os continuos ataques á memoria do monólito, "porque atentan contra a súa memoria e contra o dereito da cidadanía a vivir unha convivencia normalizada e pacífica", dixo o alcalde de Lakuntza.

O alcalde da localidade mostrou a vontade do Concello de Lakuntza de "avanzar no dereito á verdade, xustiza, recoñecemento e reparación" de todas as vítimas de motivación política "como garantía para que non se repitan feitos violentos".