A canción de remo que publicou Joseba Tapia no disco Quebec xa ten algo que lle fai especial. Quizá a economía dos recursos: algunhas notas de baixo son, remo a remo, unha metáfora bastante transparente, e aí tes o himno das xentes humildes que falan dos esforzos de loitar xuntos, de esgotamento, da tentación de desesperarse, da convicción de seguir no camiño que tomaron. Este xoves ao mediodía, mentres as columnas que se sumaron á folga de Donostia uníanse no Boulevard desde as catro esquinas da cidade, escoitamos cantar esa canción.

Chegaremos algunha vez,

remo

Retrocedemos...

Un músico en folga. Máis que un músico, a verdade é que: Mice, Africa ou a Orquestra Sinfónica de Euskadi foron os encargados de pechar hoxe a lista dos instrumentos musicais silenciados. Tocar música, así como calquera outra actividade cultural, xa que para moitos é un traballo. Pero cando aínda pensamos na folga, na loita obreira, na interrupción do funcionamento normal do sistema, véñennos á cabeza outros centros de traballo. Fábricas, tendas, colexios, almacéns, comercios, correos, transportes, hospitais. Salas de concertos ou de cine non. Vostede desatende a artistas moi famosos, e parece que o que fan é un hobby para todos os demais. Porque as condicións son tan escasas, que para a maioría é imprescindible ter outro traballo asalariado –e cando deixan de facelo, si, a sociedade considéraos verdadeiros traballadores, auténticos folguistas–.

Non parece fácil

non parece fácil...

Pero a maioría dos que profesan cultura non son creativos. E en concreto, en Donostia-San Sebastián existe unha importante industria pública vinculada aos servizos culturais, xa que a oferta museística e a programación multidisciplinar da cidade non só salgue adiante. Que fixeron hoxe os traballadores deste sector?

Como mostra, tomei o centro de cultura contemporánea Tabakalera, que hoxe estivo en funcionamento. Bo, máis ou menos: tivo as portas abertas, pero unha vez dentro, atopei a cafetaría e as tendas da planta baixa pechas, así como as salas de exposicións –excepto as de Kutxa–. No cine, a película que estaba programada para este xoves sufriu un cambio de data, segundo un comunicado. Un empregado está a traballar no punto de información, coas luces acesas nalgunhas oficinas. Aquí e alá, a xente sentada, conversando, no medio dun morno silencio. Tabakalera é un luxoso salón que ofrece as mellores condicións para ser inproductivo: boa temperatura, tranquilidade, asentos, wifi.

Deime conta de que normalmente vin a ver algo, pero que moitos outros usan este edificio durante todo o ano, como o estou facendo hoxe, adoptando unha actitude bartlebyana ante as imaxes, os discursos e as prácticas que lles ofrece o centro. É esta pasividade a forma máis elemental de resistencia fronte á maquinaria capitalista? Ou soamente o suavizante que o pisado ofrécese a si mesmo?

Óuvese unha voz

ao debilitarse as forzas:

déixeme un remo

Vaiche ao aire!...

En busca de algo que contrastase cos puntos de corte que emitían hoxe os servizos culturais, dirixinme ao templo central de consumismo cultural de Donostia. A FNAC de San Martín permaneceu aberta durante todo o día, desde as 10:00 até as 21:30 horas. Pasei despois do xantar, a unha hora en que non tería que haber moita xente nun día de traballo. E quedeime bastante sorprendido co número de xente que contei na sección de libros –unhas 25 persoas-, e tamén coa súa pluralidade: unha cuadrilla de tres novos, un home adulto, un neno que estaba a murmurar e a súa nai, unha moza con forma de inello, etc.

Esta variedade non debería causar asombro en si mesma, xa que pasa xente de todos os plumajes polos grandes almacéns. Pero tamén... que fai alguén na sección de libros da FNAC un día de folga ás 15:30? Penso que aínda hai algunhas formas de romper a folga, polo menos nas cabezas dalgunhas persoas, que son “máis perdoables”. Un pode ser a compra de libros, xa que a aura cultural segue sendo máis digno que outros consumismos.

Pero, hai algunha diferenza entre que vostede compre unha camiseta de cinco euros en Zara e que consiga un libro de peto de oito euros na FNAC? Non, por suposto, a menos que refugues dunha vez a idea de que a cultura é beneficiosa por si mesma e sen matices.

Chegaremos a iso algunha vez.