A fame, o xerme da rexeneración
É unha noite de setembro ou outubro e o txantxangorri emprendeu unha perigosa viaxe polo porto de Brest, en Bretaña, voando a un mil metros de altura, cuns 45 quilómetros por hora, e, si non hai nada malo, á primeira hora estará en Asterrika, en Berriatua. O seu primeiro traballo, esgotado, será atopar o almorzo. Nesta época do ano, moitas árbores, arboles e arbustos están en camiño de chegar o froito: Intsusa (Sambucus nigra), zarza (Rubus fruticosus), espino negro (Prunus spinosa), espino branco (Crataegus spp). ), gorostia (Ilex aquifolium), andura (Sambucus ebulus), zumalakarra (Frangula alnus), rodete (Rhamnus alaternus), arerramua (Euonymus europaeus), endalar (Smilax aspera), hagina (Taxus baccata), soroturia (saupa). O txantxangorri comerá case calquera froita. A maior parte deles, criados en semente, se crían na terra, envolvidos en fariñas, lonxe da planta que cultivou o froito. Axudará a crear novas árbores, árbores e arbustos para que os seus descendentes atopen o doce almorzo na súa viaxe de outono. Cando vexo a campanilla ao redor da miña casa, no frío máis frío do inverno, alégrome. Traballa constantemente na creación e rexeneración de bosques e escaiolas non afastadas, multiplicando a biodiversidade. A única especie que se apartou conscientemente desa gran mouteira da rexeneración da natureza é a nosa.
Nesta rexeneración creceu a época álxida da maior parte das plantas. A semente vivirá as viaxes, os desprazamentos e as travesías que soñou a planta. E a medida que avanza o curso de seméntaa. A semente do interior de Masusta fai o voo do txantxangorri, pero un coco (Cocos nucifera) pasa tranquilamente os mares e os mares sen ningunha présa, coma se fose un cruceiro. A semente do Dente de León (Taraxacum officinale) aproveita o máis pequeno sopro sen avións para subirse ás saias do vento e baixarse á maneira dos paracaidistas. A semente da herba de lapa (Arctium lappa), cos ganchos do velcro, asómase á pelame da ovella, e, aínda que está a dar voltas polo pasteiro máis pequeno, a viaxe dos días previos á caída pareceralle terrible, como soñaron as avoas das súas avoas, que decidiron vestir a semente de cacao.
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Ubidekoak (Bizkaia) dira Imanol Iturriotz eta Aritz Bengoa gazteak. “Lagunak gara txikitatik, eta beti izan dugu buruan abeltzaintza proiektu bat martxan jartzeko ideia”, azaldu du Iturriotzek. Nekazaritzari lotutako ikasketak izan ez arren, baserri munduarekin eta... [+]
Antxoa, bokarta edo albokartia, gure arrain komertzialen artean txikiena, euskal kostaldera hurbildu da.
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.
Gaur abiatu da Bizi Baratzea Orrian kide egiteko kanpaina. Urtaro bakoitzean kaleratuko den aldizkari berezi honek Lurrari buruzko jakintza praktikoa eta gaurkotasuneko gaiak jorratuko ditu, formato oso berezian: poster handi bat izango du ardatz eta tolestu ahala beste... [+]