Nesta última lexislatura, EH Bildu apoiou por primeira vez un goberno do PSN. María Chivite, presidenta, PSN, Geroa Bai e Ahal Duguk formaron o Goberno de Navarra con 8, 4 e un conselleiro respectivamente. O único representante de Esquerda-Ezkerra apoiou ao goberno na investidura, pero non entrou nela.

Aínda que o Goberno contou co apoio dos 22 parlamentarios dos seus partidos –desde 50–, tivo que contar co apoio dos 7 escanos de EH Bildu, tanto para a investidura como para sacar adiante os orzamentos do goberno. E parece que na próxima lexislatura tamén pode ser así. O que deixaron á marxe do Parlamento na época de ETA converteuse na clave da gobernabilidade. Chivit deixouno claro: si os resultados dan querería un goberno como o actual, e EH Bildu tamén considerou que é a fórmula axeitada, porque para el segue marxinando e erosionando UPN.

Segundo a maioría das enquisas, UPN gañará no Parlamento de Navarra con 12-15 parlamentarios, pero a dereita non conseguirá o voto suficiente para gobernar só. O PSN parece ser o segundo 10-11 e habería moita competencia entre Geroa Bai (9) e EH Bildu (8). O do PP non está nada claro, porque obtería 3-6 asentos. A coalición Nafarroa Contigo (Ahal Dugu, Ezker Batua, Batzarre e os verdes) suporía un 3 e Vox entraría no parlamento con 1-2 escanos.

Javier Esparza (UPN), María Chivite (PSN), Uxue Barkos (Geroa Bai), Laura Aznal (EH Bildu), Javier García (PP), Begoña Alfaro (Contigo Navarra) e Maite Nosti (Vox) preséntanse á Presidencia do Goberno de Navarra. Sobre todo, dous deles teñen a posibilidade de ser presidentes, Javier Esparza e María Chivit, aínda que non se pode obviar a Uxue Barkos, que foi presidenta na pasada lexislatura. Nas enquisas adoita deber todo, pero na maioría das enquisas realizadas até agora non se prognostica moita caída nos bloques principais e nos seus equilibrios internos.

De feito, as eleccións ao Parlamento de Navarra serán gañadas con folgura por UPN, como o fixo na maioría das últimas catro décadas, pero pode obter un dos seus peores resultados da historia, xa que Navarra Suma, que recolleu a dereita de Navarra na pasada lexislatura, lanzou agora ao lixo: “Imos obter máis votos que agrupados”, dixo Esparza.

A decisión de UPN puxera a bailar os quirios á dereita que o forte vento Adanero-Sayas sopraba con forza. Esparza pasou toda a lexislatura dicindo que o PSN está en mans de EH Bildu, e alí, en vésperas de eleccións, el mesmo tivo que tragar o mesmo doce desde a boca de Elias Bendodo, coordinadora do PP: “non só do PSOE, senón de UPN EH Bildu”. As navallas bailan rápido, pero ninguén dúbida de que ao día seguinte das eleccións chegarán pronto ao consenso se conseguen a 25 parlamentarios. Pero, en detrimento de eles, ningunha das enquisas ofrece esta posibilidade, nin sequera cos posibles asentos 1-2 de Vox. Nos últimos anos é habitual este xogo de fusionar entre UPN e PP, e ao final, en 2011, o PP adquiriu 4 asentos con Javier Cervera, que foi tragado por un buraco negro. UPN-PP sempre se impuxo en Navarra de forma tenra, pero esta vez a brecha ha ha aumentou moito dentro do partido. Veremos si no seu ámbito sociolóxico ocorre o mesmo.

Volkswagen e outro

Si a pandemia foi a característica principal da lexislatura que nos despedimos, o cambio climático e o seu impacto no desenvolvemento económico será cada vez máis forte cara ao futuro. Hai moitos datos que indican que hai grandes posibilidades de deterioración económica e social, e cada vez son máis as voces que din que o desenvolvemento xa non se pode expor en clave de crecemento. Pero a verdade é que no ámbito institucional poucos son os que azoutan a bandeira da desaceleración. O Goberno de Navarra, do mesmo xeito que a maioría dos demais, fuxiu até agora de mirar cara a cara a cara a esta situación tan dura que está liderada polas tradicionais políticas desarrollistas.

A automoción e, en concreto, Volkswagen empezan a sufrir as consecuencias da burla, e vendo á caída da venda de coches, parece difícil dicir que o futuro será tan próspero como o pasado. O novo goberno que saia terá que abordar, entre outras cousas, este asunto espiñento. Chivit beneficiouse dos fondos Next Generation para estimular a economía, pero esta é unha parte da moeda da Unión Europea, a outra é da austeridade que coñecemos ben na década pasada, que tamén a UE vai agravar antes que tarde.

Concello de Pamplona: Alcalde de Ibarrola ou Asirón, a cargo do PSN

Joseba Asiron liderou a pequena revolución que EH Bildu, Geroa Bai e Aranzadi trouxeron ao Concello de Pamplona. Enrique Maya (Navarra Suma) quedou da maioría absoluta a un escano en maio de 2019 (13 concelleiros). Pero en realidade a alternativa de Maya foi frustrada polo PSN, co famoso “adeus Asirón” de Maite Esporrin.

A tendencia maioritaria nas enquisas é UPN (9-10), EH Bildu (7-8), PSN (4-5), Geroa Bai (2-3), Nafarroa Contigo (1-2) e PP (1-2). O PSN volverá ter a chave da gobernabilidade e xa anunciou que os socialistas se votarán a si mesmos. Nesta situación, Joseba Asiron sería practicamente imposible volver repetir.

Si, ocorreu en 2015, pero en plena vixencia de Ahal Duguren e a súa órbita, Aranzadi conseguiu 3 concelleiras e Ezker Batua 1. Pódese volver repetir isto aínda que sexa con outra distribución de concelleiras? Non se representa facilmente. Aínda que coincidamos, ese espazo esquerdo non vén co fol de entón. Geroa Bai 5 e EH Bildu obtiveron outros 5 en 2015, pero en 2019 este resultado converteuse en 5-7 a favor da coalición de esquerdas. A onda de Asiron golpeou duro e levou a Geroa Bai do 5 ao 3. Non parece que Koldo Martínez revolucione esta situación.

E logo están os resultados da dereita: en 2010 alcanzou os peores da historia, o que tamén facilitou o goberno municipal sen PSN. Pero en todas as demais, a dereita española (UPN-PP-CDN...) sempre estivo entre 11 e 16 concelleiros no Concello de Pamplona, cunha media de 13 concelleiras desde 1979. É dicir, estatisticamente, case sempre da maioría absoluta a un voto.

Con todo, a política é cambiante e o PSN tamén realizou movementos no Concello de Pamplona, eliminando a Maite Esporrin e trasladando a Elma Saiz á alcaldía. Polo momento parece difícil ver a PSN EH Bildu apoiándose na alcaldía, entre outras cousas porque sabe que EH Bildu si ou si lle vai a dar o goberno para que UPN non o faga, e sobre todo porque só o Paseo Sarasate mándao no PSN. A dereita é moi forte en Navarra, non se pode negar, pero PSN gobernou porque quere.

Facilitouno a era de ETA, que dificilmente podía imaxinarse matando aos concelleiros do PSOE e gobernando con HB ou con Batasuna aos concelleiros do PSE ou do PSN. Pero a situación cambiou e as portas da política están a pecharse a miúdo. Nesta mesma revista, o alcalde independente do Val de Aranguren, Manolo Romero, propón que se retire UPN: que o PSN cumpra un ano na alcaldía e tres en EH Bildu, a condición de que quede antes de Asiro, claro. En ausencia de acordo, a nova alcaldesa de Pamplona será Cristina Ibarrola de UPN.