A noticia foi adiantada pola revista Noaua de Usurbil, que achega a proba documental da web da Deputación Foral de Gipuzkoa: “O GHK solicitou autorización para a construción dun sistema de bombeo en Arkaitzerreka”. De feito, a véspera da longa ponte de Todos os Santos, o 28 de outubro, publicouse no Boletín Oficial de Gipuzkoa, pasándose desapercibido pola maioría da poboación, a solicitude de autorización do Consorcio de Residuos de Gipuzkoa (GHK) para a construción dun sistema de bombeo á saída da tubaxe de drenaxe do fondo da vaguada cmg1 que verte ao arroio Arkaitz no barrio de Zubieta, no termo municipal de Gipuzkoa, no municipio de Donostia (Gipuzkoa). A solicitude de autorización será sometida a información pública pola Axencia Vasca da auga no prazo de 23 días hábiles, "Deste xeito, quen se consideren afectados por devanditas obras poderán presentar reclamacións dentro de devandito prazo en: Axencia Vasca da auga-Oficina das Concas Cantábricas Orientais".

Na solicitude de autorización publicada no boletín especifícase o que o GHK pretende construír na zona que sae á luz tras pasar por baixo da incineradora en Arkaitzerreka: "Construirase un novo pozo de bombeo á saída da tubaxe de drenaxe de fondo, xunto ao arroio Arkaitz, de 2,00 x 2,00 metros cadrados, e executarase unha tubaxe de impulsión de PE Ø100 mm desde o pozo até a súa conexión coa rede de saneamento existente xunto ao túnel de acceso ás instalacións da incineradora".

A intención do GHK é, pois, en definitiva: Recoller as augas de Arkaitzerreka contaminadas pola incineradora de Zubieta desde polo menos maio de 2020, bombear até o nivel da incineradora e verter aquí á rede de saneamento. No boletín da Deputación Foral de Gipuzkoa non se especifica si as augas desviadas de Arkaitzerreka, xunto co resto de augas residuais do polígono industrial, conduciranas até a depuradora de Loiola, aínda que o boletín sinala que "conectalas coa rede de saneamento existente xunto ao túnel de acceso ás instalacións da incineradora" permíteno. Tampouco se menciona no boletín se a desviación secará completamente Arkaitzerreka cun parche para ocultar a contaminación.

É curioso que o GHK, co apoio das principais autoridades de Gipuzkoa, pida a autorización para construír un bypass para as augas contaminadas de Arkaitzerreka… cando aínda o GHK non aclarou nin con que contaminante estase ensuciando o arroio, nin cal é a orixe desta grave contaminación, nin quen son os responsables. E é posible que o GHK consiga que estas augas envelenadas elimínense antes dos ollos dos cidadáns e leven fose de Zubieta, antes de que as autoridades guipuscoanas informen os cidadáns destas contaminacións provocadas pola incineradora de Zubieta e antes de que os tribunais poidan esclarecer e sancionar este grave delito contra o medio ambiente. [Actualización o 3 de novembro ás 13:30] AnclSOS ofreceu hoxe máis información e valoración sobre a autorización solicitada polo GHK para desviar as augas velenosas de Arkaitzerreka. O documento de AnclSOS completo é o seguinte:

O GHK quere reorientar á praia da Zurriola a dioxina e os metais pesados atopados en augas subterráneas na incineradora de Zubieta

O GHK Patzuergoa solicitou á Axencia Vasca da auga (Ura) autorización de vertedura e vertedura de auga ao colector do Añarbe, podendo saír polo desaugadoiro de Monpas, nas proximidades da praia de Zurriola, sen depuración de dioxinas e outros compoñentes contaminantes, xa que o sistema establecido na EDAR de Loiola non é o axeitado obxectivo

Segundo o texto da autorización solicitada, o GHK pretende construír un sistema de bombeo “á saída do dren de fondo da vaguada da plataforma cmg1 que verte ao arroio Arkaitz no barrio de Zubieta”. Todo iso “para conectar coa rede de saneamento existente xunto ao túnel de acceso ás instalacións da incineradora desde o pozo”.

“O que se fai público durante o prazo de vinte e tres días hábiles, contados a partir do seguinte ao da publicación do anuncio no Boletín Oficial de Gipuzkoa, para o seu coñecemento pola Axencia URA. Deste xeito, quen se consideren prexudicados por devanditas obras, poderán presentar reclamacións dentro de devandito prazo en: Axencia Vasca da auga-Oficina das Concas Cantábricas Orientais. Así mesmo, o expediente estará a disposición dos interesados na mesma oficina.” No informe da obra das oficinas de Ura sinálase que as obras terán unha duración de dous meses e un orzamento de 369.087, 50 euros.

O contido da solicitude do GHK á Auga será o único punto da orde do día da reunión do Consorcio de Augas convocada hoxe, 3 de novembro pola tarde. No mesmo informarase aos membros sobre a “Filtración do lixiviado sen afeccións ambientais”, en concreto sobre as medidas correctoras e preventivas adoptadas.

En canto á “afección ambiental”, no informe que consta na solicitude afírmase que a vertedura actual non é “axeitado para o río”. E aínda que o escrito non especifica cales son os motivos concretos desta cualificación, os informes públicos solicitados polo propio GHK en mans da Viceconsejería de Medio Ambiente do Goberno Vasco demostran que nos dous últimos anos detectáronse dioxinas e furanos nestas augas subterráneas “34 e 62 veces os valores de contaminación severa aceptados, segundo medicións”. [Segundo medicións de Idom en 2021]. Tamén se atoparon
metais pesados, amonio, cloruros, fenoles e TPH (hidrocarburos). Todos eles son habituais na combustión de residuos, en xeral e nos plásticos en particular. Tamén apareceu lindane nalgunhas mostras.

Por outra banda, a “rede de saneamento” na que se pretende redirixir a vertedura é o interceptor do Añarbe, dotado dunha depuradora no barrio de Loiola de Donostia-San Sebastián, con saída ao seu mar en Monpas e vertedura en augas da praia da Zurriola. En canto á depuración, sinalar que a EDAR de Loiola non está equipada cos procedementos técnicos necesarios para desactivar os elementos contaminantes que
verte a incineradora. O tres equipamentos nos que está situada a depuradora, como son os “pretratamientos”, que se encarga da reinización, dreinado e desengrase de grosos e finos, ou o “tratamento biolóxico para eliminar a materia orgánica disolta na auga” e a “decantación”, non permiten depurar estes compoñentes contaminantes da vertedura da incineradora.En canto
ao resto de autorizacións sen autorización ambiental, ademais da solicitude que agora se realiza a URA, nin a Autorización Ambiental Integrada (AAI), nin a Declaración de Impacto Ambiental (DIA) nin o colector de augas do Añarbe prevén verteduras
destas características.

Revisando o texto da AAI, a condición 3.4 non prevé a xeración de verteduras procedentes do efluente xerado nas distintas fases do proceso de incineración, iso si, ordenando que se utilicen na súa totalidade dentro das súas instalacións.Pola súa banda
, o EIA sinala expresamente que non se prevé ningunha “emisión de fluxos arquerosos” e que “as augas de proceso non se verterán no interceptor do Consorcio de Augas do Añar”. En canto á EDAR, a incineradora dispón dunha única “autorización provisional de vertedura á rede de saneamento” en Añarbe, emitida polo responsable do Departamento de Control de Calidade da citada entidade o 29 de abril de 2019. Con todo, devandita autorización concédese como “uso doméstico non habitual”, é dicir, servizos hixiénicos, vestiarios ou cociña (si existise) de augas fecais de orixe ou de residuos industriais asimilables pola súa natureza a unha vertedura doméstica.

Con todo, segundo o Regulamento de Saneamento e Verteduras do Añarbe, non son asimilables como “domésticos” “aquelas augas residuais que poidan ter unha incidencia de risco ou extraordinaria no medio ambiente ou no proceso de depuración”. Faise mención expresa ás sustancias prohibidas: Cloruros, cobre, zinc e fenoles. Estes foron os compoñentes que se extraeron nas
análises solicitadas en xullo polo Concello de Usurbil na canle de Arakitzerreka.

Os feitos que motivaron estas medidas do GHK iniciáronse en xullo deste ano. AnclSOS denunciou ao Ministerio Fiscal o 14 de xullo de 2022, o mesmo día en que a canle de Arkaitzerreka aparece arroibado e cheo de espuma á saída do tubo dren de fondo da plataforma da incineradora. Na nota de prensa enviada o pasado 16 de xullo, a asociación denunciou que “podiamos estar ante unha filtración procedente dos procesos de lixiviado e instalación”, o que podería xerar a contaminación mencionada. O GHK enviou catro declaracións desmentiendo estas verteduras en datas
diferentes. A expresión de Ancuses considerou isto como unha “manipulación malintencionada” e como unha
“suposta información”.