A nai de Raúl Fuentes morreu en decembro de 2022 na estación de tren de Gardea. A filla de Gonzalo Faustman faleceu na de Sala, en setembro de 2016. En ambos os casos foi capturado por un tren no corredor e en ambos se repiten varias experiencias. En primeiro lugar, as empresas públicas Renfe e Adif (Administrador de Infraestruturas Ferroviarias) fallaron sobre as vítimas. “No caso da miña nai, dixeron que cruzaba o ferrocarril cun andador. A miña nai non usaba iso. Ademais, dixeron mentir sobre a súa idade”, denuncia Fontes.

Faustman viviu unha situación similar: “Lin nun xornal de Vocento que a miña filla ía con auricular e que por iso pilloulle o tren. Había dez testemuñas na estación de tren e ningún declarouno. Pregunteille ao xornalista de onde sacou esa información e respondeume que a fonte era Renfe”.

Por tanto, o primeiro obxectivo da loita emprendida por ambos é coñecer o que realmente ocorreu nos accidentes. “No caso da miña nai, tivemos que pedir á Ertzaintza que investigue ocorrer, para aclarar o que realmente ocorreu”, comenta Fontes. Fautsman tamén tivo que acudir ao xuízo en busca da verdade: “No caso da miña filla Adif fixo un informe dunha soa páxina: recibía a temperatura, dixeron que todo funcionou ben, e o único que especificaban era que a limpeza da locomotora custou catro euros e que se xeraron atrasos até a retirada”.

Cumpríronse seis anos e medio desde que Faustman denunciou e o proceso non finalizou. Ás mentiras e á falta de resposta ás súas preguntas hai que engadir que Renfe e Adif tamén mostraron unha actitude obstaculizadora. “Fai un par de meses fomos coa Axencia EFE á estación de tren de Gardea para gravar unha reportaxe. O xornalista pediulles permiso para gravar alí e cando chegamos esperábanos un operario de seguridade para non entrar na infraestrutura”.

Estas duras circunstancias e a actitude das empresas impiden superar o duelo ao non cumprir as leis establecidas polo propio Estado. Segundo o real decreto aprobado o 19 de xullo de 2014, Renfe e Adif deberían axudar psicoloxicamente, xurídica e economicamente ás vítimas. Pero en realidade non o fan.

“En base á lei de 2014, deberían porse en contacto cos familiares das vítimas, pero non o fan. Nós tivémoslles que chamar e preguntados polo real decreto contestáronnos que non saben nada respecto diso. Tras a campaña de denuncia realizada en 2023, o Ministerio de Transportes e as empresas habilitaron dous teléfonos de atención ás vítimas, pero chamamos e non ofrecen nada. Chámalle unha psicóloga e a súa única mensaxe é que non sabe nada e non ten competencia para dar apoio psicolóxico, xurídico ou económico. Como son grandes empresas, non cumpren a lei, pero a ninguén se lle ocorre que unha pequena empresa privada fágao”, subliñan.

As loitas de Raúl Fuentes e Gonzalo Faustman pon sobre a mesa dous problemas. Por unha banda, no ámbito penal é moi difícil concretar responsabilidades. “En canto ao procedemento, é moi raro que alguén faga algo mal, só nos queda a vía civil. Entón, se ninguén fallou, por que se producen as capturas? Cren que sempre é culpa da vítima”, reflexionou Fontes.

Entre 2010 e 2021 morreron 94 persoas en pasos de tren en España, polo que o problema non é menor. “Sorprende coas novas tecnoloxías existentes, que non se implante nada en todos os pasos existentes para evitar este tipo de accidentes”, reivindicou Fontes. Gonzalo Faustman, pola súa banda, explica que se reuniu co responsable de seguridade para pedir novas medidas e que insistiu en que era imposible.

Para ambos o núcleo do nó é claro: “Hai que investir na construción de pasos de tren seguros. Hoxe en día destinan todo o diñeiro ao Tren de Alta Velocidade e prefiren gastar niso antes que salvar vidas. Porque é máis barato pagar un xuízo, aínda que se perda, en lugar de executar os investimentos necesarios”.

Neste sentido, tanto Raúl Fuentes como Gonzalo Faustman decláranse afortunados: “Nós temos medios económicos, familia e apoio e dispoñibilidade psicolóxica suficientes para afrontar un proceso deste tipo, pero moita xente non denuncia. O único apoio neste camiño foi a asociación de persoas atrapadas, ninguén máis fixo nada, como moito, boas palabras”.

A pesar dos continuos encontros entre Renfe e Adif co silencio, a misión de Raúl Fuentes e Gonzalo Faustman é moi clara para que o Goberno e as empresas tomen medidas para evitar que estas mortes evitables prodúzanse. “Queda moito por facer. Por exemplo, os trens poden circular a 120 quilómetros por hora ao seu paso polas estacións de tren, pero o límite de Euskotren é de 40 quilómetros por hora. Eu non son experto en seguridade, pero está claro que hai marxe de mellora”.

Raúl Fuentes cre que a sociedade en xeral descoñece o risco que corre, aínda que os mortos son numerosos. Por iso correspóndelles a eles a responsabilidade de cambiar a situación: “As institucións e as empresas queren cubrilo todo. En consecuencia, só nós podemos facer aflorar esta realidade”.