Que che trouxo ao ‘Aita Mari’?

Foi un longo camiño. Ademais de publicista, son profesora de mergullo, e sempre vin o mar como unha fonte de vida. Non podía comprender que se convertese nunha tumba. No meu caso, a foto do neno sirio chamado Aylan fíxome moverme. Era unha imaxe dolorosa, e empuxoume a dar o paso do activismo verbal á acción. Decateime da ONG Salvamento Marítimo Humanitario a través dun monitor que mergulla e presenteime voluntario.

Mobilizáronme por primeira vez no Nadal de 2015 para ir á illa grega de Kios. Alí vin que nós vivimos nunha burbulla, que o mundo é moi grande e complexo, e que hai unha chea de xente que sofre. Estas persoas sofren terribles condicións ao desembarcar, pero as cousas no mar son aínda peores. Atopar barcos cheos de xente no mar no medio da nada… É incrible. Iso é un asasinato.

Decidimos que dunha ou outra maneira teriamos que conseguir un barco, xa que con cada vez máis barcos ao redor, o mar convértese nun lugar máis seguro. E así empezamos con esta tolemia de ‘Aita Mari’.

O que emprendestes é a segunda misión do barco, non?

Así é. Comezamos a primeira misión en abril, levando a axuda humanitaria a Grecia. A cousa é que a través desta experiencia vimos que tiñamos que facer algunhas melloras no barco e volvemos ao porto.

Chegamos a Pasaia a finais de xullo, e durante os meses de agosto e setembro realizamos as adaptacións a Aita Mari. Despois comezaron os quebradizos de cabeza que durante semanas nos mantiveron parados no porto.

Estivestes esperando a que me permitisen partir. Como vivistes esa espera?

Foi unha situación de tensión, porque ninguén nos aseguraba que iamos recibir o permiso. As frustracións sucédense nos últimos doce meses. Os primeiros traballos de preparación da embarcación comezaron o 1 de xuño de 2018 e estaban terminados para o 15 de setembro. Coa axuda dunha chea de xente fixemos un gran traballo para que puidésemos partir canto antes, pero logo sufrimos un cruceiro administrativo. Estiveron a esperarnos até xaneiro para recibir unha negativa. Nestas circunstancias, decidimos navegar até Lisboa e pedir alí permiso para viaxar a Grecia. Déronnos o si e, aínda que o Goberno español tentou pór obstáculos, non nos puido parar. Amparados nesa xogada, o Open Arms tamén conseguiu facerse á mar. Con todo, a nós impedíronnos por segunda vez, xa que tivemos que volver facer as reparacións.

Ao final , recibistes a autorización para levar axuda humanitaria a Grecia, pero cunha prohibición clara: non podedes facer o rescate.

Prohibir rescatar a un barco é algo absolutamente ilegal e absurdo. Supoñamos que non podo rescatar: que fago si atopo náufragos dun transatlántico de luxo no mar? Direilles que España me prohibiu rescatar? A normativa internacional establece claramente que as persoas que se atopan en perigo no mar teñen que ser rescatadas das augas. E acabouse.

Prohibíronnos buscar, pero podemos navegar e si topámonos con alguén en perigo rescatarémolo inmediatamente. Sen ningunha dúbida.

Sentistes de menos o apoio da presión social mentres esperabades?

Hai moitos cidadáns que loitaron polo ‘Aita Mari’, e tamén quen permitiron que Zaporeak reparta comida en Lesbos ou apostaron por dar unha acollida digna aos refuxiados. Son unha parte da sociedade, pero esa parte é moi pequena. En xeral, existe unha gran pasividade cara ao tema. Imaxínese, alguén me preguntou con estrañeza: “Ah, pero, segue o tema dos refuxiados?”.

No Open Arms viviron semanas difíciles pola negativa dos países europeos a desembarcar. Ese perigo está aí aínda?

Afortunadamente, nese sentido a situación é agora mellor. No Mediterráneo central, as cousas foron moi complicadas durante a estancia de Salvini no Goberno italiano, pero a situación cambiou drasticamente desde a desaparición deste personaxe, e un acordo asinado por catro países garante agora o desembarco automático das persoas rescatadas. Iso impide que se repita o sucedido con Open Arms, para que a xente non volva quedar prisioneira nos barcos de rescate.

Que atoparedes en Lesbos?

A situación empeorou desde a nosa última misión. Que nos imos a atopar? Un picador de carne. Os campamentos de refuxiados europeos no século XXI son os centros de detención que destrúen ás persoas. E a situación empeorou, porque a afluencia de persoas que veñen de Turquía aumentou. O Goberno turco está a facer o xogo sucio de abrir e pechar a fonte dos refuxiados, e é difícil saber que é o que vai vir, pero ten moi mala pinta.

A sociedade vasca é consciente do que está a pasar alí?

Non. A sociedade debería velo cos seus propios ollos para entender que é iso. Só así veriamos o ben que vivimos aquí e os danos que causamos noutros lugares para poder vivir así.

Afortunadamente, en Euskal Herria existe unha certa conciencia, e hai pobos como Oñati, onde, co apoio da cidadanía, construíuse un centro de acollida para persoas refuxiadas. Ou tamén diferentes axentes que realizan labores de acollida e inserción social. Para min eses son os verdadeiros heroes que loitan día a día e en segredo pola reinserción das persoas que veñen aquí.

O ‘Aita Mari’ chegará a Lesbos a principios de novembro. Cando volverá a Euskal Herria?

Os membros da tripulación volveremos dentro dun mes e medio, pero o ‘Aita Mari’ seguirá no Mediterráneo, e espero de corazón non volver nunca, porque o seu obxectivo é axudar ás persoas que están en perigo no mar.