Xenocidios esquecidos
O xenocidio é unha palabra desgraciadamente de moda. Segundo a definición de Rafael Lemkin en 1946, o xenocidio defínese como “as accións encamiñadas a destruír total ou parcialmente un grupo nacional, étnico, racial ou relixioso”. Estas accións poden consistir en “matar os membros do grupo, causar danos físicos ou mentais graves, establecer condicións de vida co fin de destruír o grupo, evitar os nacementos e levar aos nenos violentamente fóra do grupo”. A limpeza étnica, é dicir, a expulsión violenta dun grupo humano dun territorio, tamén se considera unha variante do xenocidio.
Nas manifestacións prol-palestinas grítase “non é guerra, senón xenocidio”, pero a miúdo son sinónimos xenocidio e guerra. Os xenocidios producíronse case sempre no contexto da guerra, xa que en situacións bélicas excepcionais prodúcense o odio, a impunidade, a brutalización e a deshumanización que permiten os xenocidios.
Ocorreu en demasiadas ocasións na historia contemporánea. Algúns son ben coñecidos e outros se esquecen. Como é sabido, os nazis realizaron un Holocausto contra xudeus, xitanos, esquerdas, homosexuais e mutilados. Na mesma época, as ustaxis de Croacia atacaron aos serbios. En Ruanda en 1994 os bandos mataron a miles de tudelas por culpa do odio provocado polo poder colonial belga. En Indonesia o xeneral Suharto masacró a comunistas, esquerdas, chineses e non musulmáns entre 1965 e 1966. Como consecuencia da política colonial hai miles desas en África, Asia e América. Hai quen di que o franquismo fixo o xenocidio vasco, pero esta teoría ten pouca credibilidade historiográfica.
Este ano, ademais de en Gaza, noutros lugares están a darse situacións difíciles. En Birmania, por exemplo, a maioría budista pretende expulsar a través dos ataques a unha minoría musulmá chamada Rohingya. En Karabakh Garaia, pola contra, preto de 100.000 armenios tiveron que abandonar a rexión desde que Azerbaijan anexionásese en setembro de 2023. As casas e edificios existentes igualáronse coa terra e advirten de que o patrimonio histórico dos armenios podería estar en perigo de extinción, como os mosteiros de Amaras e de Dadivank, orixinados nos séculos V e IX respectivamente.
Non é a primeira opresión sufrida polos pobres armenios. Turquía realizou a principios do século XX un xenocidio antiarmenio. Algunhas estimacións indican que entre 1915 e 1923 producíronse entre 600.000 e 2 millóns de mortos. O certo é que Acerbaixán ten estreitas conexións culturais e históricas con Turquía. En consecuencia, recibe o seu apoio económico e militar para conquistar o Alto Karabakh, e ao parecer tamén de Israel (oh sorpresa!). Armenia esperaba axuda de Rusia, pero os abandonaron e Occidente mira para outro lado.
Por que este conflito non xerou mobilizacións como as dos palestinos? Probablemente a importancia geoestratégica do territorio, a atención dos medios de comunicación, a solidez das redes de solidariedade, etc. É certo que o desastre está a ser moito maior en Palestina, polo menos en cifras, pero me temo que Occidente tamén tende á solidariedade selectiva.
Otsailean bost urte bete dira Iruña-Veleiako epaiketatik, baina oraindik hainbat pasarte ezezagunak dira.
11 urteko gurutze-bidea. Arabako Foru Aldundiak (AFA) kereila jarri zuenetik epaiketa burutzera 11 urte luze pasa ziren. Luzatzen den justizia ez dela justizia, dio... [+]
Bilbo Hari Gorria dinamikarekin ekarriko ditu gurera azken 150 urteetako Bilboko efemerideak Etxebarrieta Memoria Elkarteak. Iker Egiraun kideak xehetasunak eskaini dizkigu.
33/2013 Foru Legeari Xedapen gehigarri bat gehitu zaio datozen aldaketak gauzatu ahal izateko, eta horren bidez ahalbidetzen da “erregimen frankistaren garaipenaren gorespenezkoak gertatzen diren zati sinbolikoak erretiratzea eta kupularen barnealdeko margolanak... [+]
79. urtean, Vesubio sumendiaren erupzioak errautsez eta arrokaz estali zituen Ponpeia eta Herkulano hiriak eta hango biztanleak. Aurkikuntza arkeologiko ugari egin dira hondakinetan; tartean, 2018an, gorpuzki batzuk aztertu zituzten berriro, eta ikusi zuten gizon baten garuna... [+]
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.
Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]
49 urte eta gero Espainiako Poliziak Gasteizko Maria Sortzez Garbiaren katedralean eraildako bost langileak oroitu dituzte beste behin astelehen arratsaldean. Milaka pertsona batu dira Zaramagatik abiatutako eta katedralean amaitutako manifestazioan. Manifestari guztiek ez dute... [+]
Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]