A situación do pobo palestino é moi grave por moitas razóns, quizais a máis complexa que vive a poboación británica tras dar a coñecer a Declaración de Balfour en 1917. Por moitas razóns. Era moi grave antes do 7 de outubro de 2023, e o brutal ataque israelí posterior empeorou aínda máis, especialmente en Gaza, pero tamén en Cisxordania. De vida ou morte, de vida. Por unha banda, desde aquela época do Balfour até a creación do Estado de Israel en 1948, especialmente no Reino Unido, e contou co apoio de Francia. Israel naceu coa axuda da Unión Soviética e os EEUU, e nos últimos 75 anos converteuse nun xigante á sombra deste último.

A expresión de Balfour na tradución de Wikipedia é: “O Goberno da súa Maxestade dá o visto e prace á instauración en Palestina dun país nacional natal para o pobo xudeu e fará os mellores esforzos para contribuír a ese obxectivo, expresando claramente que non se fará nada que poida prexudicar os dereitos civís e relixiosos das comunidades non xudías en Palestina ou os dereitos dos xudeus e o status político de calquera outro país”.

É inverosímil imaxinar como unha expresión de seis liñas pode producir tal picor. Nestas liñas había dúas claves: por unha banda, recoñece o dereito dos xudeus a ser “un pobo xudeu” en Palestina. E doutra banda, sinala que isto non pode prexudicar ás comunidades non xudías que viven neste territorio. Dito así, parece que a gran maioría era xudía en Palestina, e que os palestinos eran só pequenas comunidades, pero xusto ao revés: os palestinos eran o 94% e os xudeus eran esas pequenas comunidades. E o máis grave é que a declaración tampouco nomeaba aos palestinos.

Balfour permitiu ao sionismo crear un estado e Israel construíu en Palestina un pobo que antes non existía, o “pobo xudeu”, o único pobo que aproba a Constitución de Israel en 2018, que non recoñece dereitos nacionais aos palestinos. En 2012 a ONU aprobou o Estado palestino, pero Israel non, por tanto non hai estado palestino. Esta é a medida da forza de Israel. Pero como se fai un estado sen terra? Ese é o milagre que terá que levar a cabo a teoría dos dous estados que aínda están a voar.

Un século máis tarde, os palestinos non conseguiron dar a volta á Declaración de Balfour, pero nesa angustia aínda hai un halo de esperanza: tras a colonización e a opresión dun século, a capacidade de resistencia palestina está viva. E xa é hora de escribir a declaración inversa de Balfour, por exemplo a Declaración de Gaza: "Ademais dos dereitos de resistencia e autodefensa, os palestinos e os xudeus israelís teñen dereito a vivir xuntos e en paz". Agora non é posible, pero quizá dentro de tres décadas agora si; o Estado de Israel naceu tamén a tres décadas de Balfour.