Conducido polo psicólogo da cooperativa Agintzari, Eneko Mendiluze Praza, os pais e nais con nenos pequenos charlaron sobre os medos da noite o día 8 en Elizondo (Navarra). O obxectivo da sesión é aclarar as preocupacións sobre os medos nocturnos e desenvolver ferramentas para traballar conxuntamente os medos. Mendiluze deixou claro que non hai fórmulas máxicas nin pasos concretos a seguir: “Quen buscan respostas deste tipo normalmente frústranse”.

Unha das preocupacións dos pais adoita ser distinguir entre pesadelos e medos nocturnos. Segundo Mendiluze, cando un neno ten medo á noite, normalmente non os lembra ao día seguinte e a maioría das veces segue durmindo, pero ten unha expresión de medo “tremenda”. No caso dos pesadelos, pola contra, son “difíciles de ordenar e integrar”, xeran preocupación, poden espertarse a media noite e lembralas ao día seguinte.

É difícil identificar os factores que inflúen nun ou outro. Segundo Mendiluze, a cabeza é “un pouco misteriosa” e aínda queda moito por teorizar sobre o sentido dos soños: “Sabemos que é un intermediario da nosa mente para integrar as nosas experiencias vitais e, dalgunha maneira, unha forma de asimilar as incidencias que se producen na realidade”.

Ademais, á hora de analizar os medos é importante ter en conta como cambian cada ano os medos. No caso dos nenos de cero a dous anos, son “moi físicos”, “moi emocionais” e “moi corporais”: “Somos moi primitivos. A nosa amígdala funciona de forma hiper-activa e o noso lóbulo frontal aínda non é capaz de dicirlle á nosa amígdala que se tranquilice”. De dous a catro anos, pola contra, é o momento de empezar a construír o simbolismo. Entón, os medos están máis relacionados cos monstros, os sons e a escuridade. Por último, de catro a seis anos, os medos teñen que ver coa perda e a morte: “A comprensión e a conciencia da fraxilidade son máis profundas”.

Trátase de algo que se enmarca dentro do proceso de desenvolvemento dos nenos e que non ten por que ser preocupante. Pero cando comezan a incidir no día a día, como o soño, as relacións, os estudos ou a atención, e estes síntomas prolónganse no tempo, hai que pór atención.

Entón, que se pode facer cando os nenos teñen medo da noite? “O obxectivo desta formación é responder a esta pregunta como grupo. O meu rol non veu e dicirvos o que tedes que facer. A parentalidad non funciona así”, dixo Mendiluze. E é que, dependendo do momento, da familia e do neno, as necesidades cambian: “Somos partidarios de fortalecer aos pais e nais e nese sentido, queremos alzar a actitude da súa propia mirada. Non queremos converternos en súbditos connosco, queremos promover a súa mirada axeitada”.

Círculo de seguridade

Aínda que cada un ten que atopar o seu camiño, Mendiluze parte dun modelo: “Eu planto a semente e despois é a vosa responsabilidade regar en casa”. Para iso traballa dentro do círculo de seguridade. O obxectivo é crear un espazo seguro para empezar a explorar e ter un refuxio seguro en caso de susto. Para iso, hai que analizar en que momento solicítase aumentar a distancia entre os pais e a nai ou cando se aproxima. É dicir, en que momento di que quere facelo pola súa conta ou que quere protección: “Si o noso pequeno pídenos axuda porque non pode xestionar os medos durante a noite, temos que estar aí. Si a súa capacidade de equilibrio interno non se desenvolveu completamente, teremos que estar aí. Por exemplo, cando está a durmir, só pódese relaxar tocando a man”. Ademais, engadiu que os pais coñecen "mellor que ninguén" o momento no que os nenos necesitan estar ao seu lado ou tomar a distancia.

Tamén di que é importante aceptar as emocións dos nenos: “Si di que hai un monstro no armario, dámoslle a man e xuntos podemos achegarnos ao armario”. Hai frases que hai que evitar, como “non teñas medo” e “estás idiota”: “Non vemos nada ben”.

Ademais, cre que o xogo e a imaxinación poden axudar. Por exemplo, crear un spray contra os monstros, debuxar a un vixiante da habitación e outros. A cuestión é que cada un ten que atopar a estratexia que máis lle axuda.