Tentando mostrar o que somos
- Son o dez da noite na asociación cultural Axular. O ruído das campás dos vasos fúndese algunha vez coa calor da xente, e nos arredores dominan a cervexa, o fume e as sombras dos mozos de Arrati. Estes últimos rin, contan e aproveitan a débil luz que ofrece a taberna de Igorre, coma se fosen pantasmas.
O camareiro montou o grupo musical Motörhead que tanto lle gusta e a vasca vaise quentando. Pero eu mantéñome envolvido en min mesmo, como un manzano coas espiñas voltas cara a dentro, porque non podo menos que pensar na frase que acabo de ler: “Gárgolas aparecer june”.
"Na comarca de Arratia-Nervión, por exemplo, só se ouve o "ti" en boca dos homes, xa que a das mulleres apartouse case por completo durante o século pasado, crendo que era torpe e de marionetas".
A resurrección do hitano de Noka ou das mulleres non é cousa de noite, xa que nos últimos tempos realizáronse investigacións teórico-prácticas e puxéronse en marcha bastantes proxectos para revivir esta linguaxe coloquial entre as mulleres: Antzuola, Azpeitia, Oñati, Gabiria, Baztan, Arratia... Quizá, dependendo da rexión ou do país, o propio Hika non ten por que ter un encanto especial, pero para un rueiro como eu, que ademais é doutra rexión, o exotismo que ten este tratamento é innegable. Por un instante pode achegarnos á época dos nosos avós, á súa maneira, á súa linguaxe rica e entrañable, e por que non, nalgúns casos creo que ten o poder de facernos sentir “máis euskaldunes”; no meu caso, o “máis de Arratia”. que manteiga é esa? O neno nona.
Á marxe dunha expresión extrema, idealistas ou estúpidos, podería dicirse que esta segunda década do século XXI abre as portas a un novo proceso de empoderamiento da muller a través da lingua. Aínda que non teño un ollo clínico excepcional, non creo que sexa necesario ser un experto para saber que nalgunhas comarcas do País Vasco a perda da muller hitana é total, ou en rexións de gran tradición (Goierri ou Urola), que até agora, polo menos, notouse un notable retroceso da noka.
"Afortunadamente, parece que os diferentes colectivos de Euskal Herria, promovendo as relacións intergeneracionales, están a apostar pola recuperación e pola recuperación da noka", indicou.
Na comarca de Arratia-Nervión, por exemplo, só se ouve o hika en boca dos homes, xa que a das mulleres apartouse case por completo durante o século pasado, crendo que era torpe e de marionetas. Con todo, as causas da perda requirirían un capítulo aparte, pero ouvín a máis dunha muller que o hika era cousa de lecer ou de bar, quen podía gozar do lecer ou dos bares hai cen anos, homes ou mulleres?Podería pensarse que o século XXI podería equilibrar o freo con respecto ao hitano.
Afortunadamente, parece que os diferentes colectivos de Euskal Herria, fomentando as relacións intergeneracionales, tanto a favor da recuperación como a favor da noka. Vivan vostedes! Pois ben, deamos a benvida a este novo reto. Mesmo no val de Arratia, dunha maneira moi humilde, estamos niso, as mulleres de aquí e de alá –e tamén algúns poucos homes- están a tentar facer o noso, o noso, e por que non, como dixemos ao principio, querendo mostrar o que somos.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Aurrekoan, ustezko ezkertiar bati entzun nion esaten Euskal Herrian dagoeneko populazioaren %20 atzerritarra zela. Eta horrek euskal nortasuna, hizkuntza eta kultura arriskuan jartzen zituela. Azpimarratzen zuen migrazio masifikatua zela arazoa, masifikazioak zailtzen baitu... [+]
Ez dut beti ulertzen nola aritzen ahal diren lur planeta honetako zati okitu, zuri, gizakoi eta kapitalistako aho zabal mediatikoak, beraiena, hots, gurea, zibilizazioa dela espantuka. Berriak irakurtzen baldin baditugu, alta, aise ohartuko gara, jendetasuna baino, barbaria dela... [+]
Administrazioko hainbat gai, LGTBI+ kolektiboko kideen beharrizanak, segurtasun subjektiboa, klima aldaketa, gentrifikazioa, ikus-entzunezkoak erabiltzeko modu berriak, audientzia-datuak jasotzeko moduak, dislexia, ikuspegi pedagogiko aktibo eta irisgarriak, literatur... [+]
Auzitan jar ez daitekeen baieztapen orokor eta eztabaidaezinaren gisan saldu digute hizkuntzak jakitea printzipioz ona dela, baina baditu bere "ñabardurak", edo esanahi ezkutuagokoak. Hemengo ustezko elebitasun kontzeptuaren azpian dagoen baina kamuflatzen den... [+]
Otzandu egin gara, katalanak eta euskaldunok, ekaitzaren ondoren. Saiatu ginen, bai; sendo ekin genion, eta gogor kolpatu gaituzte; ezin izan genien gure helburu zuzen, ezinbesteko, sakratuei eutsi. Eta porrotaren mingostasuna dastatu dugu, eta bigundu egin gara irabazleen... [+]
Ortutik itzuli berritan erabaki nuen Twitterretik alde egitea, oraindik Twitter zenean. Auzolan batera joan nintzen, brokoliak eta azaloreak landatzera, eta mindfulness efektua zapuztu zidan algoritmoak, idazle feminista transgorrotatzaile baten txioak jaurtitzearekin... [+]
Desgaitasun fisikoa duen arkitekto baten alabaren etxea bisitatu ondoren idazten dut honako hau.
Desgaitasun fisikoa duten pertsonen taldeek ez dute arkitektoa maite, beraien bizitza zailtzen duen gaizkile bat kontsideratzen baitute. Gorrotoa ulerkorra da: arkitektoaren lanak... [+]
Iragana ulertzen saiatzen eta etorkizuna bideratzen, oraina joaten zaigu zenbaiti. Nire proiektuetako bat (hasi baina landu ez dudana oraindik) dudan zuhaitz genealogikoa egitea da. Horretan lagunduko didan liburutxo bat ere erosi nuen. Baina, hain da handia lana, liburutxoa... [+]
Martxoaren 8a hurbiltzen ari zaigu, eta urtero bezala, instituzioek haien diskurtsoak berdintasun politika eta feminismoz josten dituzte, eta enpresek borroka egun hau “emazteen egunera” murrizten dute, emakumeei bideratutako merkatu estereotipatu oso bati bidea... [+]
Batzuendako, dirutza izatea ez da nahikoa, eta euren ego hauskorrek diruaren txintxina ez ezik, protagonismoa ere eskatzen dute. Aberats okituak izatea nahikoa izango ez balitz bezala. Beti gehiago behar dute, anbizioa deritzote antsia horri, baina botere gosea eta nabarmendu... [+]
Bi neska komisarian, urduri, hiru urtetik gora luzatu den jazarpen egoera salatzen. Izendatzen. Tipo berbera agertzen zaielako nonahi. Presentzia arraro berbera neskek parte hartzen duten ekitaldi kulturaletako atarietan, bietako baten amaren etxepean, bestea korrika egitera... [+]
Iragan urtarrilaren hondarrean, Bretainiako lurraldeko bi hizkuntza gutxituei buruzko azken inkesta soziolinguistikoaren emaitzak publiko egin zituzten bertako arduradunek. Haiek berek aitortu zuten harriturik gertatu zirela emaitzak ikustean. Hain zuzen ere, egoerak eta... [+]
Silicon Valley-ko oligarkia AEBetako gobernura iritsi berritan lehertu da adimen artifizialaren (AA) burbuila. Txip aurreratuen erraldoia den Nvidia-k urtarrilaren amaieran izandako %16,8ko balio galera, egun bakar batean inoiz izan den burtsa balio galerarik handiena da... [+]