Marcos Maceira, presidente da Normalización Lingüística A Mesa, que agrupa aos promotores da lingua galega, mostrou unha gran preocupación polos datos da enquisa. Ao seu xuízo, os datos son "unha mostra da extrema angustia que vive o galego". O descoñecemento do idioma por parte dos mozos superou os máximos históricos”.

O Salto fixo un resumo dos datos. A porcentaxe de persoas que afirman descoñecer pouco ou nada o galego aumentou en todos os tramos de idade. No caso dos menores de 15 anos, o aumento é máis notable. En cinco anos, o número de descoñecidos pasou do 23,9% ao 32,44%.

O uso tamén retrocedeu en todos os tramos de idade. Por primeira vez desde que o Instituto galego de Estatística (INE) comezou a realizar a enquisa, a porcentaxe de galegos falantes reduciuse por baixo da metade. Na enquisa de 2018, o 51,88% dos enquisados afirmaron que utilizaba o galego na súa práctica diaria, mentres que na última enquisa o dato é do 45,51%. A porcentaxe de persoas que unicamente traballan en castelán sitúase no 29,2% e hai vinte anos eran o 19,56%. O 64,9% di entender moito o galego, o resto contesta que é suficiente, pouco ou nada.

A transmisión doméstica está a interromperse

Esta enquisa reflicte a diferenza xeneracional: a maior idade, mellor coñecemento e uso. O maior número de falantes que se utilizan habitualmente concéntrase nos grupos de maior idade. O 67,92% das persoas maiores de 65 anos utiliza o galego máis que o castelán. Pola contra, en 2018 o 26,12% das persoas de entre 5 e 14 anos tiñan o galego como lingua habitual e en 2023 o 16,19%. En cinco anos, dez puntos de baixada. Hai vinte anos máis do 40% dos nenos e nenas falaban diariamente en galego. No caso dos castellanohablantes, a cifra sitúase no 53,67%, fronte ao 34,17% que se rexistrou hai vinte anos.

En canto aos idiomas nos que se desenvolven máis comodamente, o 46,31% dos maiores de 65 anos afirma que se desenvolve mellor en galego. No caso das persoas de entre 5 e 14 anos, o 6,68% responde con maior facilidade no galego.

A primeira lingua é o castelán

O 16,06% das persoas de entre 5 e 14 anos contesta que os seus pais lles falan sempre en galego. En 2008, o dato da CAV era do 27,88%. A cifra de pais e nais que sempre lles fan en castelán pasou do 36,98% ao 47%. Si compárase coa poboación maior de 65 anos, na enquisa de 2023 o 66,12% di que os seus pais só lles fixeron en galego. No ano 2008, o dato era do 78,85%. Os datos demostran que se está producindo un cambio sociolingüístico. O galego era unha lingua de ámbito privado e o castelán era para o público e o social. Hoxe en día, nas novas xeracións, o castelán é cada vez máis unha lingua no ámbito privado.

Descende o coñecemento entre os máis pequenos

Si miramos os datos de 2004 á actualidade, os maiores cambios no coñecemento e uso producíronse na infancia e na mocidade. O 56,98% das persoas de entre 5 e 14 anos que dicían coñecer moito o galego facíano hai vinte anos, e en 2023 ese dato era do 27,43%. Case un terzo dixo que sabe pouco ou nada de galego. Trátase do dobre que hai vinte anos, e supón unha subida de 8,54 puntos respecto dos últimos datos.

No ámbito educativo cada vez son máis os falantes do castelán, sobre todo na educación obrigatoria. Entre os alumnos menores de 17 anos, os que entre eles falan sempre ou case sempre en castelán supoñen o 85,2 por cento. Hai vinte anos a cifra situábase no 61,52%. Os únicos que o fan en galego supoñen o 4,65% do total. Tamén se preguntou aos mozos en que idioma reciben as materias. O 29,49% dos enquisados afirman que os reciben na súa totalidade ou case na súa totalidade en castelán e o 13,89% en galego.

Medios de comunicación case exclusivamente en castelán

Tamén se lles preguntou polo uso das radios, as televisións, os medios de comunicación e os libros. As respostas “Sempre en castelán” ou “Máis en castelán que en galego” supoñen o 90% entre os menores de 16 anos.

O Salto falou con Carlos Callón cos datos da enquisa. Callón é profesor de ensino secundario e autor do libro Ou libro negro dá lingua galega (Xerais, 2022). Na súa opinión, “o sorprendente é que o galego estea vivo e mantéñase” tras os mandatos dos políticos do PP Alberto Núñez Feijóo e Alfonso Rueda. A pesar dos datos preocupantes, Callón sinalou que os galegos aman o galego, aínda que non o falan. Ao seu xuízo, ese vínculo emocional é a base do futuro, sempre que se cambien as políticas lingüísticas.

O Goberno galego pon no punto de mira ás persoas migrantes

O secretario xeral de Lingua da Xunta, Valentín García, puxo no punto de mira ás persoas migrantes tras coñecer os datos da enquisa. Na súa opinión, entre 2018 e 2023 chegaron a Galicia 115.000 migrantes e “este dato é moi importante e inflúe directamente no aumento da poboación castellanoparlante”. O Salto deu a coñecer varios datos e sinalou que hai moitas estatísticas que desmenten que a migración é un dos principais factores dos cambios sociolingüísticos dos últimos cinco anos.