Era un feito coñecido, e a propia Unión Europea confirmouno ao final. A Axencia Europea da Garda Fronteiriza e Costeira de Frontex participou nas devolucións ilegais de persoas migrantes e tapounas en augas gregas e maltesas na zona de Schengen.

Un informe clasificado da Oficina Europea de Loita contra a Fraude (OLAF), que denunciou durante máis de dous anos a situación dos activistas polos dereitos dos migrantes e de diversos medios de comunicación, explica que Frontex cometeu vulneracións de dereitos humanos de forma continuada. Así mesmo, o documento destaca a falta de transparencia da axencia e os casos de acoso a algúns dos seus traballadores.

O informe de máis de 120 páxinas redactouse en abril, pero até agora non se publicou. Con todo, a través dunha filtración, o diario alemán Der Spiegel e a ONG Lighthouse Reports e FragDenStaat encargáronse de publicar os seus contidos. O documento pódese ler no seguinte enlace (todos os nomes están cubertos de negro).

O informe da OLAF céntrase especialmente nos pushback ou retornos ilegais dados no mar de Exeo a partir de 2020. Segundo o Front-LEX, desde entón, máis de 43.000 persoas foron expulsadas de Europa por este método. Pois ben, segundo o documento clasificado, Frontex protexeu e encubrido algúns deses pushback realizados polos gardacostas gregos, sendo a testemuña directa no mar.

Nestas devolucións ilegais, en moitas ocasións, os gardacostas gregas desmotan aos botes de persoas migrantes que xa están en augas da Unión Europea e, tras ser devoltos ás augas turcas, déixanos abandonados. Deste xeito, ademais de evidentes vulneracións da lexislación internacional e dos dereitos humanos, estas prácticas son tamén atentados graves contra as vidas das persoas migrantes.

Falta de transparencia

Frontex, a axencia máis cara da Unión Europea, que recibiu 754 millóns de euros para o ano 2022, conta con 600 axentes no Mar Exeo e, segundo a OLAF, varios deles estiveron presentes nas devolucións ilegais dos migrantes. O que eles viron era tamén coñecido e autorizado entre os altos cargos da axencia, e tamén da man do seu director, Fabrice Legger. Este tivo que dimitir do seu cargo en abril, rodeado de estudos sobre as irregularidades de Frontex.

O informe publicado destaca a “falta de transparencia” da axencia de Leggeri, subliñando que ocultou ás autoridades comunitarias información sobre feitos que podían supor vulneracións de dereitos fundamentais. E non só iso. E é que o documento tamén di que a persoa encargada de supervisar o cumprimento dos dereitos fundamentais no interior de Frontle foi abandonada das súas tarefas, argumentando que esta medida buscaba “a ausencia de testemuñas nos feitos de Exeo”.

Doutra banda, no informe da OLAF recóllense tamén os casos de humillación e acoso aos traballadores da Axencia.

Acusar mutuamente cando todos son culpables

Hai poucos días, o propio Frontex anunciou que rescatou a 92 persoas migrantes espidas a beiras do río Evros, entre Turquía e Grecia, e anunciou a apertura dun estudo para esclarecer suceder. Pola súa banda, Grecia, que coopera con Frontex nas augas de Exeo, acusa a Turquía do sucedido, determinando que os gardas turcos espiron aos migrantes e eleváronos aos barcos.

De feito, Grecia leva anos denunciando o uso político dos migrantes por parte de Erdogan, co obxectivo, supostamente, de presionar á Unión Europea e conseguir o seu favor. Ankara, pola súa banda, negou a súa responsabilidade e, na mesma liña do que sinala o novo informe da OLAF, acusa a Grecia de facer devolucións ilegais.

Con todo, as evidencias recollidas polos emprendedores que operan na fronteira entre ambos os países pon de manifesto a vulneración dos dereitos das persoas migrantes que desexan chegar a Europa, así como das que están baixo a xestión da Unión Europea, por parte dos axentes costeiros e policías dunha ou outra parte.