Uns amigos da Rexión de Auvergne que nos visitan recentemente. Tres parellas de agricultores, catro ventos do departamento de Puy de Dome, coñeceron a Elgar nas mesas de mercado que manteñen todas as semanas. Con todo, as vacas e as cabras de todas clases son tan grandes que pronto descubrimos a forza e a virtude do seu berce, que nos campos non ven máis que o camiño de todos os males. E eles teñen alí, sobre todo, nomes tan famosos como St Nectaire ou Fourme d’Ambert nas vacas gasnas. Todos os ollos dos nosos amigos baseábanse no cultivo biolóxico, con circuítos curtos e unha venda directa como única vía de salvación do territorio. Balin teñen como obxectivo o futuro da súa terra!

Moitos poden dicir que non podemos percorrer forzosamente a metade de Francia para pór ao descuberto as insuficiencias e as tebras dos indicios. Aquí temos unha perspectiva bastante crítica.

Nós queremos recoñecer que estes enfoques tan exixentes teñen o seu fundamento, pero, como quixemos explicar aos de Auvernia, a forma na que se xestiona a denominación de orixe pode alterar en parte todo un país.

A denominación de orixe Ossau Irati celebra este ano 40 anos de festa. Si os pastores de 1975 e 1980 non se levantaron sobre o futuro do leite de ovella en Ipar Euskal Herria, si non se pasaron os días e as pernoctaciones, o pastoreo de aquí tería que ir investigando, que panorama ofrecería hoxe o noso cultivo neste país? Debémosllo a Arno Cachenaut e aos seus amigos. Queiramos ou non, até hai pouco dependiamos da empresa Roquefort, e en Aveyron xa non necesitaban o noso leite de ovella para facer o seu queixo azul, quedábannos dous ou tres camiños por percorrer. Podiamos seguir baixo o dominio dos Aveyrontes e eles poderían desenvolver a nosa clase de gas en comparación co seu azul. Podiamos someternos ás marcas e os label da industria láctea, e as grandes chucherías, como os produtores de queixo de ovella Etorki, inventaran pola mañá un porvir brillante para o queixo de ovella. Os vascos que competimos polo terceiro camiño e en parte os viandantes, decidimos defender a ovella de aquí, crecendo aquí as razas de ovella do mesmo, continuando utilizando as terras e as montañas de aquí, e ofrecendo ás casas produtoras e aos pequenos e grandes leiteiros a competencia por un só cúmulo, desde a produción até o comercio.

Cantas loitas non levou a OCDE ano tras ano daqueles principios da denominación de orixe, entre outras cousas, para a delimitación de razas e territorio, para a conservación de normativas de produción e pastoreo, para canalizar as axudas da ovella a través da protección do Berce Ossau Iraty…

É posible que a análise sexa máis fino e rigoroso, xa que os extremos da negra cabeza de ovella en decadencia seguen estando en pé, ou a produción doméstica, que é unha forma de forraxe máis autónoma, ou que os que elixiron a biolóxica ofreceron forzas especiais e suplementarias.

En xeral, o panorama da cría de ovellas no País Vasco podería ser diferente si os sindicatos e os pastores non empuxasen a senda que se tomou. Non eran cincocentas ou mil ovellas chorosas como no inverno? Non se perdería a maior parte desa cultura pastoril e que aspecto tomarían as nosas beiras e os nosos montes? Basta con falar cos agricultores de Hego Euskal Herria para recoñecer que as normativas de produción máis estritas aquí elaboradas e executadas contribuíron a garantir a supervivencia do pastoreo nas zonas rurais e de montaña.

Existen outros exemplos no País Vasco, para esclarecer a forza que pode ter unha casca nun territorio. Por falta de espazo, podemos deixar sen precisar o do Biper de Ezpeleta ou o do Arno de Irulegi. Hai centos de granxas que compiten en zonas limitadas ao redor da forza colectiva conxunta. É posible que no centro haxa algunhas que se agrandaron dun modo feo ou que crezan a expensas doutras. Poida que fixésese moito mellor, e hai moitas rutas individuais máis limpas e duradeiras. Porque a colaboración dá unha boa imaxe e unha esperanza clara ao noso mundo rural.

Non o gañamos todo. Comprobamos que todo está nas nosas mans. A competencia de mañá non é un enfraquecemento dos cultivos que marchan ben, senón un reforzamento dos novos departamentos. O que queda despois é que temos que vincular as producións de cerca, adquirindo aquí todos os mercados da mesma, que están en mans dos comercios especializados e dos grandes almacéns. A horticultura pode ter un camiño cara ao mar aberto. Do mesmo xeito que a produción doméstica, as seccións colectivas teñen futuro, calidade das producións e autonomía dos agricultores e agricultoras en beneficio do noso barrio e pobo vivo.