Desde moi nova sentín preguntado pola situación do noso pobo. Pronto sentín as ganas de traballar polo ben de Euskal Herria e polo seu valor e identidade.

Na década dos 80 e principios dos 90 comezamos a reunir a varios membros, unha vez cada tres meses, para analizar a situación tan conflitiva e ver como actuar, ademais de traballar conxuntamente polo eúscaro e a cultura vasca. A miúdo expúñase unha pregunta nestes encontros: que podemos facer nesta situación das diferentes formas de violencia que padecemos en Euskal Herria?

En 1992 algúns de nós comprometémonos/comprometémosnos con Elkarri. Eu estaba en Durango e ese ano presentei e impulsei o taller de Elkarri. Estiven en Elkarri ata que desapareceu, e logo en Lokarri. Cando en 2015 Lokarri desapareceu e xurdiu Uharan entre os membros do grupo, seguín traballando nese grupo. Uharan, como é sabido, desde o principio apoiou a creación do Foro Social, e eu, como membro do Foro, defendía o Foro. Cando Uharan deu por finalizada a súa carreira, entrei no Foro Social Permanente, como individuo.

Gustaríame falar da miña experiencia no Foro Social Permanente durante estes anos e das liñas que seguen, porque a actividade deste Foro interrómpese e desmantélase en marzo próximo.

No foro estabamos dezasete organizacións e varias persoas como individuos. Había unha pluralidade interna que me achegou moito a min, e o diálogo pausado foi moi importante para chegar a acordos. Quero destacar a calidade humana dos meus compañeiros do foro. Agora sinto moito aprecio e moita empatía cara a eles. Na miña opinión, a consecución e mantemento de consensos básicos no proceso de paz foi froito dun traballo de paciencia e empatía. Eu, polo menos, vivino así.

Os encontros mensuais de “Memoria e Dereitos das Vítimas reflexión” enriquecéronme e crecéronme como persoas. Sorprendeume a entrega, a disposición e o traballo dos meus compañeiros. Estas “reflexións” axudáronme a ter unha maior empatía con todas as vítimas, a ser máis conscientes da discriminación que sofren algunhas vítimas. Son máis consciente da importancia de acompañar e protexer a todas as vítimas.

O consenso alcanzado no foro sobre o dereito de todas as vítimas á verdade, a xustiza e a reparación axudounos moito. Tamén me axudaron as asembleas anuais extraordinarias, sobre todo por coñecer ás novas persoas que participan nas tarefas do foro. O cinco foros celebrados e as súas recomendacións canalizaron o meu traballo e os meus compromisos neste proceso de paz e convivencia. Valoro moi positivamente outras actividades realizadas (Citas, diálogos imprevisibles, mesas redondas de vítimas de diferentes violencias…).

Durante estes anos puiden facer unha reflexión crítica sobre a miña traxectoria, as miñas accións e as miñas omisións. Valoro o espírito da autocrítica positiva recoñecendo os nosos erros persoais e colectivos. O foro foi significativo para ver a importancia do recoñecemento da dor causada e a importancia do traballo en defensa dos dereitos humanos. Foi para min un espazo importante de encontro, diálogo e análise.

Foi un momento decisivo o desarmamento de ETA. Valorei moito a implicación da sociedade civil e o traballo discreto e silencioso de moitas persoas e organizacións. Vivín como un fito histórico importante dentro do Foro, un impulso moi importante no noso traballo pola paz e a convivencia.

Aínda que traballei máis o tema das vítimas, tamén me achegou moito o tema dos presos, porque a pesar de que conseguimos algúns logros, aínda queda moito traballo por facer (progresión de graos e permisos…). Son consciente das dificultades que existen nestes momentos.

No futuro vexo que queda moito camiño por percorrer no tema do relato, e comparto o que dixo o Foro, que ten que ser un relato poliédrico, crítico e inxustificado. Para min é importante crear condicións para non repetir o que pasou.

Paréceme que a visión feminista dentro do foro axudoume e concienciado máis. E outra linguaxe, que se creou dentro do Foro, utilizando expresións novas e non outras.

Para finalizar, quero sinalar que o proceso de paz aínda non finalizou. Aínda queda moito por facer. E gustaríame seguir traendo o meu granito de area desde distintas instancias para seguir desenvolvendo esta práctica. E ao mesmo tempo teño que dicir que estou satisfeito co traballo realizado polo Foro Social Permanente.

Jon Casado Ormazabal

Profesor universitario xubilado e membro do Foro Social Permanente