É evidente que estamos a sufrir unha profunda crise ecosocial. Parece claro que a transición enerxética é inevitable. Con todo, non parece tan claro que o eixo da transición enerxética debe ser a rexeneración ecolóxica e adaptar a nosa economía á biosfera. Tampouco está claro que a transición verde que se está impondo sirva para cuestionar o poder das grandes corporacións enerxéticas. Non hai máis que mirar como os Estados, o Pacto Verde Europeo e os fondos Next Generation están a atraer todo tipo de empresas, multinacionais, fondos de investimento... que só ven unha oportunidade de negocio na electrificación.

A forestalia é unha das mans que balancean o berce do negocio das renovables, con graves implicacións sociais e medioambientais, e agora tamén en Navarra pretende facer macrolines de alta tensión. Empresa que representa o carácter oportunista e especulativo da explotación enerxética.

Ao forestalista non lle falta nada. Entre os valores da empresa atópanse a responsabilidade, a sustentabilidade, o desenvolvemento do mundo rural e a descarbonización. Pero a realidade é moi distinta. É unha empresa de orixe do Grupo Jorge, unha das maiores exportadoras de carne e porco do Estado. É unha empresa que fichou a persoas de diferentes partidos na Deputación Xeral de Aragón, na Generalitat ou no Goberno de España. José Manuel Soria, ex ministro do PP e Xullo Tejedo, ex secretario da Presidencia do PSOE de Aragón, son os seus últimos grandes fichaxes. Trátase dunha empresa que absorbe miles de MW en poxas ministeriais cualificadas pola prensa como pelotazos; que foi condenada por decenas de proxectos en pobos e rexións de Aragón; e que participou en operacións especulativas de compravenda de proxectos.

Agora Forestalita quere proxectar en Navarra dúas macrolines de alta tensión. De momento, o Ministerio de Transición Ecolóxica e Reto Demográfico (MITERD) recibiu unha declaración positiva de impacto ambiental. O primeiro, de 270 quilómetros de lonxitude, conduciría electricidade desde o Cinco Vilas de Zaragoza, pasando por Carcastillo, Centro, Conca de Pamplona e Sakana, até Gatika (Bizkaia) e Vitoria (Álava). Esta liña conta ademais cun terceiro ramal desde Olite até a subestación de Castejón. A segunda macrolina proxectada, de máis de 200 quilómetros, xorde na rexión de Tauste en Zaragoza e afectaría á Ribeira de Navarra, A Rioxa, Álava e Burgos. Ao mesmo tempo, Forestalia ten previsto trasladar os seus excedentes de Aragón a Cataluña e Valencia a través de máis liñas de alta tensión.

Estamos ante unha iniciativa que non ten ningunha lóxica enerxética. Con estes proxectos, Forestalia está a presentarse como liñas de evacuación eléctrica que son auténticas liñas de transporte, contraviniendo a Lei 24/2013, do Sector Eléctrico. En devandita Lei asígnase a Rede Eléctrica de España, S.A. como transportista único de devandita actividade. Outro obstáculo para a necesaria socialización e planificación democrática do sector enerxético. Impide avanzar cara a un modelo diversificado e descentralizado, á vez que contraviene o principio de sustentabilidade da aproximación dos puntos de produción e consumo. É absolutamente irracional que as infraestruturas existentes en Zaragoza alcancen o seu punto de conexión de evacuación en lugares tan afastados como Burgos, Bizkaia, Álava, A Rioxa ou Navarra.

Este proxecto tampouco ten lóxica ambiental. Unha das dúas liñas proxectadas por Forestalia coincide en gran parte do seu trazado con outra liña de REE que discorre entre Muruarte e Mar (Gipuzkoa). Ambas as liñas discorrerían en paralelo en 92 quilómetros a unha distancia aproximada de 200 metros. Desta forma, os efectos ambientais e territoriais deste tipo de infraestruturas (eliminación de arboledo, efecto barreira, campos electromagnéticos, avifauna) duplicaríanse debido á coexistencia de ambas as liñas. Entendemos que o Ministerio non tivo en conta os impactos acumulativos de ambos os proxectos.

Por último, podemos ver un novo capítulo sobre o uso da enerxía para encher os petos privados. Como se espera que se xeren excedentes de electricidade estratosféricos, con dificultades para saír da rede actual, Forestalia pretende transportar e vender aos grandes centros industriais (Bilbao, Vitoria, Barcelona, Tarragona, Valencia) a electricidade xerada con liñas desproporcionadas, nos seus proxectos ou en proxectos doutras empresas. Neste caso non estariamos a falar da resposta á crise ecolóxica ou da sensibilidade medioambiental. Non sería máis que unha resposta para garantir a viabilidade económica dun proxecto empresarial que xera moitas dúbidas e débedas.

A forestalia renovable é outra man que balancea o berce. Pero non é a única, porque hai bastantes máis. E todos eles sobran. En nome dunha suposta "transición enerxética", está a permitirse que as empresas privadas funcionen ao seu gusto e xeren unha nova burbulla económica. Esta catástrofe non pode ser aceptada nin esixindo maiores beneficios, como a suposta loita contra o Cambio Climático. Só pretenden satisfacer a sede de negocio eliminando a soberanía, a biodiversidade, o territorio e os recursos naturais do planeta. Unha vez máis, é imprescindible reiterar e reivindicar. Para todos estes proxectos é necesaria unha moratoria que permita racionalizar, ordenar e planificar democraticamente en condicións axeitadas.

Mikel Saralegi Otsakar e Jule Goñi Montero, membros da Fundación Sustrai Erakuntza.