Entrounos hoxe o ladrón en casa / no silencio de todos? / Parece moi habilidoso / ese ruin ladrón, / non ten diñeiro / xoias / ou bens insignificantes. / Recorreu directamente ao noso tesouro máis prezado / e gardabámolo coidadosamente / da pequena colección de amigos / exemplar irreemplazable / roubounos?

Escoitáronse os bertsos de Unai Muñoa e Ander Lizarralde, Jorge Romero saíu a ler unhas décimas, Ray Fernández cantou O ausente, Daniel Chavarria interpretou o conto da traizón este ano, A tortilla graduada, sobre o cociñeiro Pepe Olavarría que se parece a Félix e dedicado a Félix. O dúo jade interpretou de forma emotiva Eperra e, co trevo Amat e Ray, Dacabalo imos pal monte, son montuno que a Félix gustáballe. E o paxaro.

Saíndo de Bonbilla Berdea, un lembra que coñeceu a Felix hai tempo, en plena forma de néboa fría, facendo San José na vida de Belén, escaparate luminoso de Mobles Intxausti, xunto aos burros e as vacas vivas.

Outra persoa lembrou ao atunero de Bermeo no mar de África Balda, o cociñeiro do barco Félix, e unha vez que un golpe de mar arroxouno ao lixo. Felix non soubo nadar e un negro senegalés saltou pola borda. Lanzáronlles unha corda e os dous salváronse.

Dicía que non sentía demasiado ben nin á relixión nin ao racismo, pero Felix seguiu aprendendo da vida, por exemplo, de ser inmigrante. Continuou noutro barco preto da costa atlántica do Caribe, onde desembarcou unha vez e detívose en Nova Orleans. De Nova Orleans a Nova York, pasou dúas ou tres anos en Nova York, traballando nun restaurante de comida brasileira, sen papeis.

Felix contaba entón que lle chegou o punto polo que decidira quedar nos Estados Unidos de sempre e volver ao País Vasco. E que decidiu que era euskaldun, non só na súa orixe, senón no seu desexo de ser euskaldun. E volveu a Usurbil cos de Mikel Laboa e Argia, Jose Anton Arze e Labatxikieta, Jose Luís Zumeta e moitos outros amigos e amigas de Euskal Herria para facer un día e un mundo.

Do mesmo xeito que os bafles dos portos do País Vasco, por suposto.Traballaría nunha discoteca de Canarias. Pero máis lembrarán no restaurante Beti Alai de Tolosa, no Hotel Billete de Lasarte e, sobre todo, durante moito tempo no Chespín Negro.

NA Habana, en marzo de 2001, tocoulle a lotaría e en augas de Guanabo, os seus pés perderon terreo baixo a area e empezaron a afogarse, crendo que os seus amigos celebraban as súas festas. Un cubano salvouno. Felix dábao todo aos seus amigos, aos negros e aos cubanos, crendo que tamén a el déronllo todo.

A casa de Felix era a embaixada para os vascos nA Habana. A quen lle importaba o belo palacio de Zulueta e Cárcere, se o pequeno apartamento de Felix estaba aberto!

Ao recentemente chegado asaltáballe sempre unha sorpresa:

– Comerás chipirones en tinta!

– No Caribe non hai chipirones.

-Que non está? Bo, pois eu compreinos a beiras do mar.

Embaixada e restaurante vasco, mercado do tabaco e comité bolivariano, San Mamés e catedral do órgano oriental. E a filosofía da felicidade, en calquera esquina, Felix, marabillado e feliz da vida.

A principios do verán pasado, leveino en coche cara á Habana. Esa noite produciuse unha tormenta e díxenlle que non durmira.

-Eu tampouco durmín? -díxome.

Eu chegara a tempestade polo oeste e el dicía:

– Non, veu de Barako!

Sen o desexo de discutir metereológicamente:

– Pero foi forte eh?

-Terrible!

E da rúa 94 de Plaia, case chegamos ao túnel de Vedada, falando do tempo e el do desolladamiento nocturno.

– Hoxe tampouco poderei durmir, pero tranquilo.

-Foise a tormenta, Félix?

– Non, quedouse en casa, mañá collerá o autobús para volver a Barako.

– Fode, Felix, eu referíame ao tempo.

– Jujuju, es ti o neno da rúa!

Así era o noso amigo, o exemplar insubstituíble da colección de amigos que gardabamos solícitamente.

(Noticia complementaria:
Emotiva despedida nA Habana ao cociñeiro falecido Pelix Sarasola