Solaria está a impulsar o proxecto Zierbena Solar 3 en Gorbeialdea (Álava). Que tipo de contorna é Gorbeialdea e como afectaría o proxecto?

Trátase dun valioso espazo natural composto por tres municipios pero un gran número de pequenos pobos. O proxecto de Solaria afecto de cheo ao tres municipios de Zigoitia, Zuia e Urkabustaiz. Na localidade de Gopegi, no municipio de Zigoitia, preténdese instalar un polígono industrial fotovoltaico de máis de 100 hectáreas. Iso xa é público. Pero sabemos que en Zigoitia tamén se presentará un segundo proxecto de 100 hectáreas máis, xa que nos dous últimos anos está a tentar comprar terras aos propietarios. E tamén sabemos que Solaria ten máis de 30 proxectos previstos en Álava.

En canto ao proxecto público, trataríase da maior franxa de terreo que hai entre catro pobos, a só 200 metros das casas. 100 hectáreas, 100 extensións de campo de fútbol en terreos considerados estratéxicos pola súa riqueza. Doutra banda, atópase xunto a unha das entradas principais do Parque Natural de Gorbeia, o que suporía un gran impacto paisaxístico e tamén afectaría o turismo ligado á natureza, un pouco importante na comarca.

Tamén criticaron a infraestrutura que queren construír para o transporte de electricidade

Si. Do parque fotovoltaico sairía unha liña eléctrica que se conectaría a outra liña de Moi Alta Tensión [de máis de 400 kilovots]. Esta liña de Moi Alta Tensión terá máis de 100 quilómetros de lonxitude, e prolongarase desde o sur de Álava até Zierbena (Bizkaia).

As afeccións produciríanse sobre todo nas liñas de Alta Tensión de Urkabustaiz e Zuia. Trátase da construción de torres xigantescas, duns 70-100 metros de separación entre si e duns 100 metros de altura. O emblemático edificio de Iberdrola en Bilbao ten entre 100 e poucos metros de altura. Habería que mover grandes cantidades de terra para colocar as torres, facer camiños, deixar un amplo campo ao carón e outro da liña para evitar incendios e outros riscos en caso de accidente... Moitos dos seus bosques non son piñeirais, senón bosques autóctonos, é unha contorna importante por parte da fauna e especialmente das aves, onde nidifican varias especies protexidas a nivel europeo... O risco de biodiversidade é alto.

En Vitoria-Gasteiz fixestes a súa primeira comparecencia pública en contra do proxecto, o 21 de xuño. Dixeron que apoiaban a transición enerxética e as medidas para evitar a emerxencia climática, pero "respectando á natureza e á poboación". Como se materializa isto? Hai unha forte discusión...

Nos últimos tempos empezou a dar un debate, pero vemos que aínda non está estruturado e que cada actor o fai por separado: empresas, gobernos, sociedade civil, partidos... Cada un ten a súa lectura, pero como sociedade non estamos a discutir ben.

Non existe planificación territorial. Os plans sectoriais para as enerxías renovables seguen sen aprobarse, a eólica está presente pero quedou moi obsoleta. O Plan Territorial Sectorial está en fase de borrador, e cos criterios que se recollen na actualidade, o proxecto de Zigoitia non obtería autorización. Pero o Goberno leva moito tempo sen aprobar o plan, e mentres tanto pódese facer. Temos un problema de gobernanza. Estamos nunha especie de Far West: a primeira empresa que chega colle terras e fai o que quere. Solaria é a empresa pioneira en Euskadi, unha empresa xigante, pero tamén poden chegar máis. Si non temos un plan xeral e un debate social, isto será un desastre.

Reivindicades un modelo descentralizado e a proximidade dos centros de produción e consumo de enerxía.

Claro que hai que establecer as renovables, pero cun pouco de orde. O consenso será moi difícil, pero haberá que conseguir uns mínimos entre as institucións e os axentes sociais: que posición, que tamaño, quen é a propiedade... O noso obxectivo é unha transición ecosocial que vai máis aló da transición enerxética. A transición enerxética non pode ir en contra da transición ecosocial, e o proxecto de Solaria faríao.

A situación é que a empresa Forestalia está a producir en Aragón unha gran cantidade de electricidade para transportala a Vitoria-Gasteiz a través dunha liña de Moi Alta Tensión de centos de quilómetros. E o plan é trasladar a electricidade que se produciría en Álava a Zierbena, á costa de Bizkaia. Non ten nin pés nin cabeza, iso dino tanto os cidadáns como as institucións.

Antes mencionou o Far West. Solaria é unha xigantesca empresa que conta entre os seus accionistas co fondo de investimento máis grande do mundo do Black Rock. O sindicato agrario UAGA denunciou o "acoso", a "chantaxe" e as "presións" que sofre a empresa na comarca alavesa de Arrazua-Ubarrundia, mentres que vós tamén denunciastes en Gorbeialdea. A Rede Lurra tamén denunciou que a empresa está "a defraudar", entre outras cousas, para que o Goberno Vasco e non o Goberno de España poidan autorizar a fragmentación dos proxectos.

Solaria é unha estratexia mafiosa da empresa. Sabemos que ten preto de 30 proxectos previstos, aínda que até agora presentou tres ou catro. Todos estes proxectos deberían ser analizados conxuntamente á hora de realizar a valoración de impacto ambiental, non de forma fraccionada. Por suposto, os resultados das conclusións son moi diferentes si realízanse de forma completa ou fraccionada. Estes 30 proxectos trasladarían a enerxía que producen á mesma liña e trasladaríana a Zierbena. Son un único proxecto xigante.

Por unha banda, si presentásese como un macroproyecto único, a resposta social que xeraría sería moito maior, preténdese fragmentar a resistencia dividindo o proxecto. Doutra banda, estímase que cada proxecto alcanzaría unha potencia de 49,895MW. Máis de 50MW decídeo Madrid, non Vitoria, e iso tamén o queren evitar. Isto demostra, doutra banda, que o Goberno Vasco concede máis permisos que o Goberno español. Trátase dunha práctica habitual, que tamén foi practicada noutros lugares de España, onde a violencia machista é leve.

E a “persecución” sobre os propietarios de terras, ocorreu ou se está producindo en Gorbeialdea?

Solaria perseguiu de forma moi intensa e sen treguas a todos os propietarios de terras, un a un, para conseguir alugar ou vender por 35 anos. Moitos propietarios de terreos descoñecían a dimensión do proxecto. Por exemplo, no caso de Zigoitia só dicíanlles: "Gustaríanos alugar un par de hectáreas para pór unhas placas...". Pero sen dicir que o proxecto é de 100 hectáreas. Si sábese, algúns que poden estar dispostos a vender non o venderían. Ou si non fan ningún trato e os outros si, quizá máis tarde expropiaranlles a terra. Utilizan moitas prácticas mafiosas similares.

Na súa primeira comparecencia masiva en xuño, presentaron no Goberno Vasco 5.540 recursos contra o proxecto de Solaria en xullo... parece que hai unha gran oposición e está organizada, é así?

No tres municipios que comezamos a organizar o proxecto desde o momento en que o coñecemos, cada un ten a súa propia plataforma [Urkabustaiz Babes, Zuia Bidean e Zigoitia Bai], pero creamos Gorbeialdea Aldeko Babes para traballar de forma coordinado. As plataformas populares son moi amplas. En Zigoitia celebramos unha asemblea aberta todos os venres, ao principio reuniámonos unhas 200 persoas, agora baixou pero xuntámonos máis dun centenar. Creamos grupos de traballo especializados para traballar o ámbito medioambiental e sanitario, presentaremos recursos técnicos sólidos. Os cidadáns tamén recorreron, a nivel persoal, a miles de persoas. Tamén estamos a impulsar a creación de comunidades enerxéticas.

A xente está moi quente, pero ao mesmo tempo está a facer as cousas con moitas mentes e con moita disposición para o traballo. Foron dous meses moi intensos, pero isto vai para longo, así que a organización, a organización e a organización. O sentimento é que Solaria non o vai a conseguir, que non pasarán por encima das nosas terras.