En xeral, esta estratexia utiliza unha narrativa esaxerada sobre anglicismos como a Silver Economy ou Smart City, os conflitos que están na base e as intencións de ocultar as orixes antagónicas, así como para perpetuar as xerarquías sociais como consecuencia da dixitalización. Unha análise dos casos nos que se sustentou este documento, ademais, confirma que esta estratexia non é tanto unha transformación, senón que naturaliza e consolida o status quo, xa que con esta estratexia evítase perpetuar os problemas de desigualdade existentes no acceso ás infraestruturas dixitais e repartir os beneficios da tecnoloxía entre as pequenas e medianas empresas creativas.

A declaración de intencións do Goberno Vasco quedou clara cando a Axencia Vasca de Desenvolvemento Empresarial (SPRI) adxudicou o desenvolvemento deste traballo á empresa Idom, que recibiu unha sanción de 254.100 euros pola súa participación no "cartel de Iparralde". A delegación de calquera función pública aos homes de palla do capitalismo vasco é unha práctica habitual de SPRI, que fai un par de anos concedeu a Idom un contrato de axuda de 242.000 euros para o seguimento da Axenda Dixital de Euskadi 2020. Ademais, concedeulle unha prórroga doutros 200.000 euros e ao longo do ano adxudicáronselles máis partidas de diñeiro. En total, investíronse case un millón de euros na transformación dixital para determinar a posición vasca, xustificándoa mediante documentos moi superficiais e pouco detallados. Por exemplo, este documento contén só 16 mencións, a maioría correspondentes á Comisión Europea, o Foro de Davos ou o PwC.

Si penetrámonos no documento, en primeiro lugar, a estratexia describe a necesidade de implementar varias pancas tecnolóxicas: "Euskadi necesita gañar coñecemento avanzado para aplicalo á actividade pública, produtiva e social", engadiu. Para iso, realiza unha descrición das tecnoloxías dixitais innovadoras, cun estilo claro de asesor de McKinsey: 5G, intelixencia artificial, ciberseguridad, computación cuántica, servizos cloud, servizos de interoperabilidad (por suposto, público-privado), IoT e mesmo blockchain. Paradoxalmente, todas estas tecnoloxías só poden ser utilizadas como un servizo privado ofrecido por Big Tech, e non como un dereito que o Goberno pretende garantir.

En segundo lugar, o obxectivo deste plan é dotar a Euskadi do selo rexional 'Silicon Valley-friendly', como motor de desenvolvemento digilísta, evitando así a aposta polo tecido local. A única intención política é bloquear as estratexias para potenciar a soberanía tecnolóxica a través do marco xeral da colaboración público-privada, é dicir, alugar infraestruturas tecnolóxicas a empresas estranxeiras en lugar de desenvolver as propias. Así o indica o Plan no apartado de Habilitantes para esta transformación: A Compra Pública de Innovación é un "mecanismo de promoción da innovación impulsada pola demanda". Isto ocorre mentres Euskaltel, o maior provedor de telecomunicacións de orixe vasca, véndese fronte ao retismo californiano. Pola súa banda, Google, Telefónica, Microsoft e Facebook están inmersos na rede de fibra óptica da costa biscaíña. O Plan, ademais, oculta as súas intencións interesadas como habilitantes desta nova era dixital a través de frases retóricas como "conectividad ultrarrápida de banda ancha".

Ademais, a propia natureza do documento aposta pola difusión de proxectos dixitais e start-ups en sectores pouco máis aló do obxectivo capitalista, é dicir, pola promoción de foodtech ou start-ups que ocupan as oficinas da Torre Bizkaia, convertidas en centros de emprendimiento. Ademais da baixa ou invisible fiscalidade que impulsa a atracción do capital estranxeiro, este plan aposta pola posta en marcha de novos instrumentos de financiamento privado, como os venture capital, enfocados exclusivamente á especulación co futuro dixital.

O informe propón crear un "ecosistema de provedores de servizos tecnolóxicos" baseado nunha plataforma paneuropea denominada GAIA-X. A esta plataforma chamóuselle "o cabalo Troia de Silicon Valley", no que hai empresas como Palantir, Google, Amazon ou Microsoft.Para lexitimar este ataque corporativo utilízanse as seguintes referencias e países: Singapura (un dos modelos especulativos e autoritarios máis coñecidos para a captación de capital financeiro global), Estonia (administración dixitalizada, modelo que utiliza para crear mercados para o sector privado e competir na periferia europea) ou Alemaña (modelo que trata de estender á economía dixital a hexemonía industrial e o superávit comercial do centro capitalista europeo).

"As tecnoloxías dixitais permiten acceder, transmitir, almacenar e analizar os datos", pódese ler no documento. Ao parecer, o plan innovador vasco é utilizar a tecnoloxía alemá para seguir producindo máquina-ferramenta e tentar introducir un pouco de viagra á produtividade da industria vasca, pero a cambio perde vantaxe competitiva con datos que quedan no país que impuxo austeridade ao resto de países europeos. Deste xeito, os 1.425 millóns que prevé o Goberno Vasco supoñen máis que o desenvolvemento de plataformas dixitais soberanas capaces de institucionalizar a creatividade e o talento, a transferencia económica ás grandes multinacionais tecnolóxicas de Europa ou Estados Unidos.

En definitiva, as referencias ao desenvolvemento das infraestruturas propias do software e hardware son insignificantes, máis aló dunha referencia á aposta por un data center. Esta idea xorde tras coñecerse que Merlin Properties Socimia creará un centro de datos en Bilbao. Este socio conta co apoio de fondos de investimento internacionais como BlackRock, que cotiza no IBEX-35 desde 2015. É a expresión máis clara da ideoloxía do financiamento dixital do Plan, no apartado dos habilitantes.

Por último, SPRI móstrase orgullosa nos exercicios de propaganda sobre o seu papel de intermediaria («somos moi Pemes»), pero, en realidade, ningún campo de aplicación do Plan fai referencia a iso, salvo nun par de páxinas e un pequeno apartado. O mesmo ocorre noutras ramas ou áreas: Nos apartados de e-saúde e benestar, e-administración ou e-xustiza, a PEME parecen presentarse como un problema.Para solucionalo, o obxectivo do Plan é canalizar todos os recursos públicos cara a estruturas unitarias que levan décadas fallando, como os clusters, para deseñar os plans dixitais da administración pública e realizar as tarefas que o Goberno debe realizar nesta era dixital. E, en consecuencia, só ampliaranse as licitacións para grandes empresas consultoras.

En definitiva, prevalece a idea de que o público é un custo, en lugar de ser unha fonte de innovación, creatividade, talento e valor. Por iso, o Plan non reflexiona sobre o software libre, grazas ao cal existen a maioría das empresas tecnolóxicas en Euskadi, nin sobre calquera outra coordinación empresarial que non sexan as formas corporativas mencionadas. O mesmo ocorre coa investigación, xa que non aparece ningunha referencia á función pública dos centros universitarios, e só destacan as solucións pechas ou as innovacións das grandes empresas privadas.

En realidade, sen software libre, como non temos demasiada propiedade intelectual propia, apenas existiría capacidade para o desenvolvemento tecnolóxico do territorio. Tampouco é tan difícil imaxinar un futuro dixital no que redes como ESLE (Asociación de Empresas de Tecnoloxías Libres e Coñecemento Aberto de Euskadi) ou Teks Sarea (rede de empresas e cooperativas que traballan en tecnoloxías libres no marco da Economía Social Transformadora) puidesen valorarse, institucionalizar o acceso aos desenvolvementos tecnolóxicos e ofrecer ás cooperativas locais unha gama de servizos públicos adaptada á nova era.

Pola contra, un ecosistema cooperativo dixital territorializado está moi lonxe dese plan; o Goberno represéntao como una App Store e como un sistema operativo predefinido e pecho para a gobernanza estratéxica. Por tanto, aínda quedan por imaxinar as posibilidades de abrir unha alternativa e un futuro dixital enriquecedor construído en colaboración.