Ano e si
- Este ano si. En casa. En casa dos amigos de Bedaio, o ano pasado. O manzano (Malus domestica) é cando se afirma ou se rexeita. Cócese: "Si! ", "Non!"... e mellor. Ten vida ou morte e crea vida. Ten Bizilege.
Os manzanos son un ano. Non todos, sobre todo os que tardan en chegar o gran, é dicir, a partir de setembro. E a finais de maio, como moi tarde a principios de xuño, deciden si ao ano seguinte darán a mazá ou non. Nesa época a flor ha germinado e os que tiveron unha axeitada polinización empezaron a crecer os grans de mazá cocida. As sementes do interior do gran tamén están en camiño e o manzano debe formar unhas determinadas hormonas. Deberá producir máis ou menos hormona dependendo do número de exemplares que teña a árbore encima. Aí está a clave.
Si necesita unha gran cantidade de hormona, é indicativo de que achega moitos exemplares. Si moldéase con poucas hormonas, a luz só achega uns poucos exemplares. Si ten moita mazá, o esforzo até o outono para traer estas mazás será enorme, e quen as teña e non as recupera tanto gran como semente que haxa. Malgastará as enerxías xeradas en forma e as acumuladas en reservas. Chegará esgotado o outono e o inverno na zona do pescozo, nin sequera para respirar lixeiramente. A propósito diso, acordan que nos meses de maio e xuño producirase a estimación ou non do ano seguinte. Tomaron a decisión deste ano: como no noso caso os manzanos son curvos, non se darán ao ano seguinte. No manzanal dos amigos de Bedaio, si, os manzanos só están cuns poucos exemplares, deciden doalos.
Para a xente que vive da mazá non é un bonito vestido. Con pódaa, co aclareo dos exemplares antes de finais de maio, etc., tentan desbaratar a capacidade de decisión do manzano, pero non é fácil.
Non todos os manzanos cócense igual, non o necesitan. Por exemplo, as mazás de madrugada, as mazás sanjoan e as mazás de madriña, teñen o exemplar maduro en xullo e terán tres ou catro meses para recuperalo e recuperalo. Entregarase anualmente.
Por unha banda, a capacidade de decisión. A diferenza de nós, saben o que van facer o próximo maio. E a outra é que as decisións que toman cúmprenas.
Para explicar máis claramente a nosa discapacidade, a pregunta é onde e como reciben esa decisión durante un ano?
Udaberrian orain dela egun gutxi sartu gara eta intxaurrondoa dut maisu. Lasai sentitzen dut, konfiantzaz, bere prozesuan, ziklo berria hasten. Plan eta ohitura berriak hartu ditut apirilean, sasoitu naiz, bizitzan proiektu berriei heltzeko konfiantzaz, indarrez, sormen eta... [+]
Ohe beroan edo hotzean egiten da hobeto lo? Nik zalantzarik ez daukat: hotzean. Landare jaioberriek bero punttu bat nahiago dute, ordea. Udaberriko ekinozio garai hau aproposa da udako eta udazkeneko mokadu goxoak emango dizkiguten landareen haziak ereiteko.
Duela lau urte abiatu zuten Azpeitian Enkarguk proiektua, Udalaren, Urkome Landa Garapen Elkartearen eta Azpeitiako eta Gipuzkoako merkatari txikien elkarteen artean. “Orain proiektua bigarren fasera eraman dugu, eta Azkoitian sortu dugu antzeko egitasmoa, bere izenarekin:... [+]
Itsasoan badira landareen itxura izan arren animalia harrapari diren izaki eder batzuk: anemonak. Kantauri itsasoan hainbat anemona espezie ditugun arren, bada bat, guztien artean bereziki erraz atzemateko aukera eskaintzen diguna: itsas-tomatea.
Aurten "Israel Premier Tech" txirrindularitza talde israeldarra ez da Lizarraldeko Miguel Indurain Sari Nagusia lasterketara etorriko. Berri ona da hori Palestinaren askapenaren alde gaudenontzat eta munstro sionistarekin harreman oro etetea nahi dugunontzat, izan... [+]
Donostiako Amara auzoko Izko ileapaindegi ekologikoak 40 urte bete berri ditu. Familia-enpresa txikia da, eta hasieratik izan zuten sortzaileek ile-apainketan erabiltzen ziren produktuekiko kezka. “Erabiltzaileen azalarentzat oso bortzitzak dira produktu gehienak, baina... [+]
Ugaztunei eskainitako azken artikuluaren amaierako hitzak hurrengo animalia aurkezteko aitzakia paregabea dira. Bertan esaten genuen muturluzeak erreka “garbi eta txukunak” behar dituela, kutsadurarik gabeak baina elementu natural anitzekin. Animalia txiki horren... [+]
Bada Borda bat ilargian. Bai, bai, Borda izeneko krater bat badu ilargiak; talka krater edo astroblema bat da, ilargiaren ageriko aldean dago eta bere koordenadak 25º12’S 46º31’E dira; inguruan 11 krater satelite ditu. Akizen jaiotako Jean Charles Borda de... [+]
Sare sozialen kontra hitz egitea ondo dago, beno, nire inguruan ondo ikusia bezala dago sare sozialek dakartzaten kalteez eta txarkeriez aritzea; progre gelditzen da bat horrela jardunda, baina gaur alde hitz egin nahi dut. Ez ni optimista digitala nauzuelako, baizik eta sare... [+]
Mila milioika mintzo dira agintariak. CO2 isurketak konpentsatzeko neurri eraginkor gisa aurkeztuta, zuhaitz landaketei buruzko zifra alimaleak entzuten dira azken urteetan. Trantsiziorako bide interesgarria izan zitekeen, orain arteko oihanak zainduta eta bioaniztasuna... [+]
Kutsatzaile kimiko toxikoak hauteman dituzte Iratiko oihaneko liken eta goroldioetan. Ikerketan ondorioztatu dute kutsatzaile horietako batzuk inguruko hiriguneetatik iristen direla, beste batzuk nekazaritzan egiten diren erreketetatik, eta, azkenik, beste batzuk duela zenbait... [+]
Magnoliak eleganteak dira. Dotoreak. Anddereak. Pontxoak. Apainak. Pimentak. Gurbilak. Ponposak, ponpoxearrenak. Ortiroak. Ia-ia fazazkoak, kriket eta kraket. Ez naiz harritzen, beren loraldien azpian lurrarekin urtzerainoko handitasunaren menpeko sentitzen naiz urtero.