O jabirón é unha especie coñecida na costa, pero aos poucos vaise facendo máis coñecido pola súa influencia nas praias. Na nosa costa vive desde hai moito tempo, e mostra diso é o amplo nomenclátor desta especie: koxka (por que?). ), lapabicero, hondarribi, salve ou salbario… Si non é tan habitual nas pescaderías, é probablemente porque os pescadores o reservaron para eles. Ademais, aínda que os pescadores artesanais tómanos a miúdo nas súas capturas diarias, hai que ter en conta que na maioría dos casos captúranos en pequenas cantidades.

O jabirón habita sobre fondos arenoso, normalmente preto da costa. Adoita estar medio tapado na area, a miúdo mimetizado coa cor da area, para que non sexa visto polas presas. Así, ao pasar pola súa boca peixes pequenos, camaróns ou outros crustáceos, devóraos de súpeto cun rápido movemento da boca (como os sapos). Ten un corpo longo e estreito, cos ollos moi xuntos e na parte superior da cabeza. A súa cor é turquesa, pero a medida que o colle e sácao da auga vólvese máis suave. Ten o ventre amarelado e esbrancuxado, con manchas azuis -de aí, quizá, o nome de "ventre" en diferentes localidades biscaíñas.

En calquera caso, o aguillón máis característico desta especie é o aguillón máis velenoso. Por unha banda, a picadura máis perigosa pódena dar coa espiña de bordo dos opérculos que teñen a cada lado, para o que o peixe enrosca o seu corpo e pode dar latexados rápidos. Os pescadores saben que hai que ter coidado á hora de desenganchar o jabirón do anzol ou da rede. Por outra banda, na primeira aleta (a aleta dorsal) que teñen sobre a cabeza, teñen agullas velenosas, normalmente de cor negra, de diferente tamaño. Estes son os indicadores dos puntos negros que, si somos afortunados, poderemos distinguir cando esteamos na area. A súa función é fácil de entender: que fariamos si, sendo unha espada, viñésenos encima da perna dun xigante? Defender –aínda que pareza mentira, aquí estamos a falar de ecoloxía mariña–. Esa é precisamente a estratexia que ten este peixe para facer fronte ás ameazas dos grandes depredadores; tensar os aguillóns da aleta dorsal. Non son, por tanto, perigosos por si mesmos e, na maioría dos casos, escápanse. Si andamos descalzos pola area arrastrando os pés, é probable que esteamos a salvo deles; e eles de nós mesmos.

No peor dos casos, o mellor é acudir aos expertos para aliviar canto antes o dano causado polas neurotoxinas. En caso contrario, tamén axuda manter a zona afectada en auga moi quente -case até o asado o máximo posible- durante 30 minutos. E non fregues nunca.

A picadura dificultará a moitos a representación do peixe no prato. Pero aínda que o jabirón non é tan abundante nas pescaderías, hai que ter en conta que é unha das especies máis importantes na captura das persoas que dedican o seu tempo libre á pesca de recreo no País Vasco. E os que están niso saberán algo.

Si está dispoñible, por tanto, quítese o medo e non perda a oportunidade. Si traémola completa a casa, coxa polos costados (mirando as espiñas), curta a cabeza coas tesoiras, a partir do ano, por detrás dos opérculos, ata que se quite a aleta dorsal velenosa sobre a cabeza. Un só corte, listo. A partir de aí prepárache coma se fose unha anchoa ou en rodajas. Proba e entendes por que non é tan habitual nas pescaderías. E si hai nenos cerca, que o proben eles tamén. Previa exposición das súas características e peculiaridades, si é posible. Que non lles gusta? A ver si é con maionesa ou con limón. Adiviña que si.