As corridas de touros en Euskal Herria reducíronse nas últimas décadas. Con todo, nalgúns lugares aínda están moi arraigadas as festas con touros. En Navarra, por exemplo. Os Sanfermines de Pamplona organízanse en torno ao asasinato dos touros e en numerosos pobos organízanse actos taurinos. Con todo, pódense observar cambios.

Exemplo diso é a pena A Bota de Estella (Navarra). A partir de agora non asistirán aos touros. Así o acordaron despois da votación interna. A decisión era cuestión de tempo, xa que a situación non deixaba outro camiño. César Etxeberria é o presidente da pena e, segundo dixo, nos últimos anos debateuse o tema e tomouse unha decisión ao final: «A razón principal é que cada vez vai menos xente».

Primeiro síntoma: todos os anos contratan unha charanga para festas e unha das funcións dos músicos era acudir ás corridas de touros. Organizábanse quendas para acompañar á txaranga e cada ano facíaselles máis difícil atopar voluntarios para ir á corrida de touros. O segundo síntoma é a venda de entradas para as corridas de touros. Antes vendían un bono para toda a semana na pena, pero xa non o compraba ninguén, así que deixaron de vender.

«Ademais, viamos que en Estella cada vez hai menos xente que vai ás corridas de touros; a praza está cada vez máis buxán. Non ten interese. Por tanto, decidimos non ir aí e buscar alternativas”, explicou Etxeberria. Este ano, á hora das corridas de touros, haberá pasacalles, de bar en bar. «Iso si, iso é atractivo. Cando saímos coa música, a xente vén detrás». Aínda así, polo momento, acudirán aos peches, con txaranga e todo.

En Estella celébranse tres días de corridas de touros e outros dous días organízanse outros espectáculos taurinos. Nestas últimas xa non participaba A Bota. O martes acoden ao partido de pelota, «desde fai moito», e o ano pasado non acudiron ao becerro do mércores: «Fronte á nosa sede puxemos un tobogán de auga e alí quedámonos coa txaranga». Etxeberria di que cada vez hai menos espectáculos taurinos e que cada vez vai menos xente. «A excepción é o luns, xa que aquí o toureiro dacabalo Pablo Hermoso de Mendoza xoga, pero niso tamén cada vez menos». Hai outro dato a ter en conta: Nas festas dos mozos de Estella non se solicitou espectáculo taurino nos últimos 11 anos.

Pena non se considera contrario ás corridas de touros, a pesar de que algúns dos seus membros o son. Sobre todo os anti-touros puxeron o tema sobre a mesa até o momento. Todos os anos saía o tema nas asembleas, pero, normalmente, era tarde, e a decisión foise atrasando.

Debate nas penas

O de Estella pode traer sucesión. A pena A Bota ten máis de cen anos, polo que non é unha decisión insignificante. Etxeberria dixo que, ademais, está a levarse a cabo un debate nas penas doutras localidades. O cambio xeral non se producirá de forma inmediata.

Txaro Buñuel, portavoz de Iruña Antitaurino, cre que o debate se está estendendo en Pamplona/Iruña. Na súa opinión, cada vez hai máis xente da zona que se opón ás corridas de touros. Buñuel subliñou a importancia da decisión da pena A bota, que mostra un camiño. «As institucións, os actores de festa, os axentes económicos e a sociedade pensan que hai que mirar ao futuro ou dar as costas á realidade que está a chegar. A cidade debe abordar este debate e buscar alternativas ás corridas de touros». Neste sentido, cre que as penas deben ser “un axente básico” e “un empuxón”.

Mentres tanto, poucas novidades nas penas. Eles encárganse de vender as entradas de bancada que quedan ao sol. Segundo os datos de Buñuel, xa non se venden todos os bonos, e algunhas penas pon á venda menos bonos. A Casa da Misericordia, encargada da xestión da praza de touros, tamén admitiu que xa non se cobre a praza. Segundo datos oficiais, entre 2007 e 2016 as corridas de touros en Hego Euskal Herria reducíronse á metade. Entre 2013 e 2018, con todo, a tendencia descendente hase estancado. O ano pasado, en Navarra celebráronse vinte espectáculos, dos que 45 foron seleccionados.

Segundo Buñuel, tamén hai que ter en conta a idade: «Moitos mozos non van ás corridas de touros ou non entran nas penas por este motivo». Non é o caso dos compañeiros da pena Iñigo San Martín e Mikel Mugeta, que foron advertidos. Son da pena Sanfermin e non acoden á praza de touros por «principios» e «ética». «Celebrar unha festa ao redor dun asasinato non é ético», dixo San Martín.

Non son demasiado optimistas co que ven na pena. De feito, din que os mozos tamén van ás corridas de touros e que compran un bono para todos os sanfermines. “Cada ano énchense as prazas, e non só coa xente adulta”, precisou San Martín. «A praza cóbrese polo momento, aínda que a demanda probablemente será menor que hai vinte anos», engade Mugeta.

Din que os membros da pena poden estar en contra das corridas de touros, que as ideas e o carné de socio non son incompatibles. «Somos peñistas todo o ano, non só en sanfermines», explicou San Martín. «Mesmo en Sanfermin facemos máis cousas». Con todo, senten «pena» por saber que a súa pena vai aos touros. «Sobre todo polos que non gustan as corridas de touros pero acoden a elas. Hai moita xente que se vai polo ambiente que se crea alí», precisou Mugeta.

Outra melodía

Na praza de touros non só están as penas. En moitos pobos, a banda municipal é a encargada de tocar nas corridas de touros. É o caso de Pamplona e Tafalla. Pero non todos están de acordo. Dous músicos da banda Pamplonesa non entran na praza, xa que se mostran contrarios ás corridas de touros. En Tafalla tamén hai quen dá a volta á praza de touros. Ás veces, ademais, para unirse á protesta antitaurina. Outra fisura. Con todo, estes músicos preferiron non falar en público da súa actitude.

O número de persoas que asisten ás corridas de touros está a diminuír aos poucos, con todo, os mozos antitaurinos das penas cren que faltan alternativas «sólidas». Pola contra, na súa pena din que o tema é obxecto de debate, «sen ningún tabú». Tamén din que a Federación está a traballar niso. E hai alternativas, cada vez máis. A plataforma Herri Sanferminak organiza actividades –un ano máis– á hora das corridas de touros. Non son as únicas. Pamplona Antitaurino convocou unha kalejira para o 7 de xullo, a partir das 19:00 horas. O obxectivo é que o debate que está en mans de diferentes axentes da sociedade esténdase na praza.