O Instituto da Memoria do Goberno de Navarra identificou a un do catro presos fugados mortos nas saias do monte Ezkaba, preto da localidade de Berriozar, coñecida como Esparzeta: Vicente Mejuto Leis

Trátase do quinto fugitivo identificado, o primeiro dos 55 galegos mortos o 22 de maio de 1938 ao fuxir da fortaleza de San Cristóbal. Xa son 29 as persoas identificadas desde a creación do Banco de ADN de Navarra e abríronse un total de 268 expedientes.

Vicente Mejuto Leis naceu en Cee, a Coruña, o 24 de xaneiro de 1913. Solteiro e chofer. Foi detido xunto ao seu irmán Teófilo e outros sindicalistas da súa rexión. Vicente foi procesado e xulgado por rebelión militar e condenado a doce anos e un día de cárcere. O 17 de xuño de 1937 foi trasladado desde o cárcere da Provincia dA Coruña até o forte de San Cristóbal, no monte Ezkaba, onde permaneceu encerrado até o día da fuga.

Foi exhumada pola Sociedade de Ciencias Aranzadi, a iniciativa do Concello de Berriozar, o 18 de abril de 2015. Para localizalos, foron de gran importancia as investigacións de Fermín Ezkieta e os testemuños de varios veciños, que tras coñecer a fuga relataron o gran movemento realizado polos militares e os gardas civís, así como a detención de catro presos que foron conducidos polo Camiño da auga até a paraxe de Esparzeta, onde foron asasinados.

Nos próximos anos desenvolveuse un importante proxecto para crear un espazo de memoria na zona de Esparzeta, coa participación da comunidade, sobre todo con mozas do pobo (a maioría estudantes do IES Berriozar), organizado ao redor de Gaztegune, coa dinamización da asociación Ikari Ari. Dentro da proposta educativa do servizo de aprendizaxe, realizáronse as tarefas de limpeza e acondicionamento do espazo, xunto coa reflexión sobre os feitos que deron lugar á creación dun parque inaugurado o ano pasado.

As identificacións só se poden realizar si trátase de mostras xenéticas achegadas por familiares. O traballo das asociacións é fundamental para contactar con elas. Neste caso, un familiar de Vicente Mejuto púxose en contacto co Forte de Faísca de San Cristóbal, quen llo comunicou ao Instituto Navarro da Memoria. No caso dos galegos que se fuxiron, aínda que aínda non puideron facer máis identificacións, o banco ADN contén mostras de varios familiares de persoas falecidas na fuxida grazas á colaboración de varias asociacións de memoria galegas que participaron na procura. O Instituto Navarro da Memoria espera que esta identificación dea lugar a novos contactos para seguir avanzando neste complexo proceso que se está levando a cabo.