Sen dúbida, por moitos factores, podemos dicir que a lingüística se atopa ante unha nova situación: nas últimas décadas as viaxes permítennos coñecer mellor os países de fóra, acceder facilmente á información a través de Internet, acceder a portais e buscadores de toponimia como Google maps.
É máis, existen moi bos sistemas de información xeográfica para coñecer as características das contornas (GIS-Geographic Information System) e, aínda por riba, comezaron a axudar ás ciencias concretas. Por exemplo, a xenética demostrounos que desde aquí se poboou Europa Occidental (o que axuda a entender as pegadas da toponimia); a arqueometría, a través de dataciones, móstranos o tesouro de 80 palabras vascas de Iruña-Veleia (si quérese facer, por suposto); e a estadística mostra que a casualidade de chamar “pico” a un dos vales máis fríos de Austria é insignificante (0,00… 1).
É hora de actualizar a Mitxelena. É o momento de despexar Iruña-Veleia. É a hora de botar da pantalla o proceso de euskaldunización tardía de ETB. E é o momento de abrir os ollos e non dicir mentiras aos estudantes de filoloxía vasca
A curto prazo, o máis importante é realizar estudos de toponimia en grandes grupos, é dicir, investigar si as similitudes toponímicas correspóndense coas similitudes xeográficas. Para iso tomarase un conxunto de raíces que representan o “momento álxido” (“go”, “ga”, “gan”, “gora”, “gore”…) e observarase a súa presenza en Europa. Posteriormente, poderanse incluír as coordenadas deses topónimos nas aplicacións GIS e analizar de forma masiva si trátase de vómitos, como fai o investigador Jabier Goitia desde hai tempo ou como o fai agora Jose Mari Ugaldea. Así, a curto prazo, coñeceremos mellor que nunca as raíces da lingua materna europea.
Grazas a todo iso, o que estamos a ver é que o eúscaro é cada vez máis importante para entender a toponimia e interpretar as raíces antigas. Ademais, está a observarse a necesidade de estudar outras linguas de menor importancia na historia da lingüística, como o castelán: A “machada” (atxa) podería ser o precursor da “machada”, é dicir, un “atx” sen atar. Ou o catalán, por exemplo, porque significa “de” “fonte” e dános a clave de “fonte De” e “Deba”; ou “socarrado”, o que “o lume” deixa “queimado” na pota. Ou estudando a fondo o galego, e por suposto o latín, o grego…
Parece que todas as linguas gardaron algún tesouro da nai. Ademais vemos que o eúscaro non é unha lingua illada, porque as súas raíces están en todas partes. Por iso, como dicía José Ramón Rementeria, a filoloxía vasca podería ser unha das primeiras do mundo, non de 3º, tal e como está agora, si os traballos de Hervás e Humboldt non fosen enterrados inxustamente e sobre iso non se estendeu a teoría do illamento do eúscaro.
É hora de actualizar a Mitxelena. É o momento de despexar Iruña-Veleia. É a hora de botar da pantalla o proceso de euskaldunización tardía de ETB. E é o momento de abrir os ollos aos estudantes de filoloxía vasca e de non dicir mentiras. Por exemplo, que o artigo se introduciu na época medieval pola influencia dos romances. De feito, nunha pedra que apareceu fai uns 100 anos en Iruña-Veleia había dúas palabras co seguinte artigo: “escuro” e “ttipia” (e en moitas das palabras que Eliseo Gil atopou en 2005-2006)… E, sobre todo, é hora de loitar, que o Goberno de Madrid que quere facer desaparecer o eúscaro non escriba a “nova” historia do eúscaro, porque nestes momentos paga para iso a 25 profesores e bolseiros de Filoloxía Vasca de Vitoria-Gasteiz.
Moitas preguntas e propostas sobre o que é o eúscaro en Europa escoitaranse o próximo 5 de maio no Aubixa de Elgoibar. No congreso
Moitas preguntas e propostas sobre o que é o eúscaro en Europa escoitaranse o próximo 5 de maio no Aubixa de Elgoibar. Congreso. Como complemento, a véspera terá lugar unha charla aberta na Casa de Cultura de Elgoibar a cargo do británico Angus Hunck e o valenciano Bernat Mira, que acudirán a este congreso.
O congreso contará con catro investigadores externos: Angus Hunk (The Pan-European Vasconic Footprint), Antonio Arnaiz Villena (As linguas uskomediterráneas), Jaime Martin Martin (O consonantismo do protoeuskera) e Bernat Mira Tormo (O vasco na toponimia valenciana, ibérica e europea).
Tres de aquí darannos propostas de toponimia europea: Jabier Goitia Branco (Eurasiatik bidaia), Jon Goitia Branco (Euskera é a lema da toponimia europea) e Jose Mari Ugaldea (Euskal toponimia munduan).
Tamén haberá tres autores que publicaron novos libros: Juan Martin Elexpuru Arregi (Euskararen arrastak Sardinian? ), Jon Nikolas Lopez de Ituiño (Orixes da linguaxe oral e do euskara-eskuara) e Eñaut Etxamendi Gezainburu (Orixes do eúscaro).
E por último, o grupo deste congreso estará formado por outro catro relatores: Felix Zubiaga Legarreta (Escola de nais na creación de Europa), Agurtza e Aintzane Lazkano Lizundia (Bor erroa nas linguas do mundo) e Joseba Mintegi Eskisabel (Zientzia dogmaren gatibu).
Despois de comer, tamén se traballarán as propostas etimolóxicas dos animais, plantas e diversos utensilios do caserío.
Grazas ao congreso, iremos definindo que lugar debe ocupar o eúscaro na lingua materna europea e será unha oportunidade inmellorable para compartir algúns dos elementos da lingüística libre que necesitamos para a soberanía da nosa nación.
Koldo Urrutia
Asociación Orixe do Eúscaro
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Duela gutxi, asteburu berean, Ertzaintzak bi salaketa jaso ditu: lehenengoa, emakume kolonbiar batena; lekukoen arabera, ertzainak kolpeka jarraitu zuen lurrera bota ondoren eta konorterik gabe zegoela; ospitalean garuneko edema eta paralisi partziala diagnostikatu zizkioten... [+]
Frantziskok "Franciscomanía" zeinuarekin hasi zuen bere Aitasantutza. Fenomeno soziologiko horri esker, Vatikanoko boterearen zirrikituak aldez aurretik ezagutzen ez zituen gaztetasunaren ikono eta Elizako aldaketa-haizeen intsuflatzaile bihurtu zen.
Era berean,... [+]
Euskal Herriko Mugimendu Feministak aurtengo Martxoak 8ko mobilizazioak "faxismoaren, erreakzionarismoaren eta zapalkuntzaren aurkako aliantzak" ehuntzean ardaztu ditu.
Kepa Kortak Naiz-en idatzitako “Musikariaren jakituria” artikuluan faxismoa definitzeko... [+]
Harea-erloju baten bidez irudikatu ohi da denboraren joana. Ospatu berri dugu Saharako Errepublika Arabiar Demokratikoak 49 urte bete dituela iragan den otsailaren 27an. Urte hauetan guztietan, harearen pisuak ez du oraino estali Saharako populuaren askatasun-nahia eta... [+]
Datorren udaberrian, Stop AHT Zundaketak ekimenak bi urte beteko ditu. 2023ko maiatzean, ADIFek Itza, Sakana eta Goierriko udalei jakinarazi zien zundaketa geoteknikoak eta beste jarduketa batzuk egingo zituela AHTaren Nafarroako korridorea Euskal Y-arekin lotzeko alternatibak... [+]
UEMAk Telegram bidez banatzen duen “Euskararen Hemeroteka” kanalean honoko titularrak irakurri ditut bata bestearen atzetik: “Gipuzkoak euskararen aldeko bide-urratzaile izateko ardura hartu du”, eta jarraian “Udaltzainen hizkuntza eskakizunen... [+]
Azken asteetan zenbait unibertsitatetako ate irekien jardunaldietara joateko aukera izan dut. Semea aztertzen ari da zer ikasiko duen datozen urteotan eta, erabakia hartu aurretik, komeni da aukera guztiak begiratzea. Unibertsitate bakoitzak badu bere misioa, bere izaera, bere... [+]
Ez dira gutxi azken boladan euskara bere onenean ez dagoela eta bere transmisioa bermatuta ez dagoela ohartarazten ari diren ahotsak. Bestetik, inork ez du ukatzen hezkuntzak ezinbesteko betebeharra duenik euskara eta euskal kulturaren biziraupenerako. Erronka estrategikoa... [+]
Ongi etorria eman digu Unai Mendizabalek A eredutik D eredura aldaketa egitea erabaki dugulako Judimendi auzo eskolan. Bidea malkartsua izango dela ere ohartarazi digu Armentia Ikastolako guraso eta Arabako Ikastoletako lehendakariak. Gure esker ona adierazi nahi diogu eman... [+]
Iazko udan ere Alacant aldera hurbildu ginen eguraldi hobea aurkitu nahian eta, urtero bezala, egun batez, Benidorm erraldoian sartu ginen hango giroan murgildu, zerbait hartu eta seme-alabekin izozki edo gofre bat dastatzeko asmoz.
Hiri bitxia da, denetarik aurki dezakezu... [+]
Bost urte igaro dira pandemiaren hasieratik. Pandemia horrek ekarri zuen denok zaintza eredua ezagutzea, inondik inora ere behar bezala ez zebilena. Egoitzetako kutsatzeen eta hildakoen datuak, batez ere pribatuetan, zifra hutsak baino askoz gehiago izan ziren.
2020ko... [+]
Duela aste batzuk, gurean egon ziren El Salvadorko eta Kanarietako emakumeen eskubideen aldeko hainbat aktibista. Sexu- eta ugalketa-eskubideez eta eskubide horiek urratzeak emakumeengan dituen ondorioez aritu gara; hala nola El Salvadorren berezko abortuak izanda homizidio... [+]
Tasa edo zerga turistikoaren eztabaida urtetan luzatzen ari da, erakunde publikoetan ordezkaritza duten indar politikoen artean zabala den arren ezarri beharraren gaineko adostasuna. Eztabaidetako bat da zerga hori zein erakundek kobratuko duen: zenbait udalek (tartean... [+]
Ba al dakizue frantses batzuk harritu egiten direla mugaren alde honetan ere euskaldunak bagaudela jakitean? Ba bai, harrigarria bada ere, behin, Donostian, frantses batzuei entzun nien sinetsi ezinik beren buruari galdetzen: “Saint-Sébastien est au Pays... [+]