1.- Vexo dúas posicións principais sobre o eúscaro (e a diversidade lingüística): unha posición que deplora a diversidade lingüística (glotofágica) e que considera estimulante a pluralidade lingüística (que ten a capacidade de falar como tesouro).

Todas as formas de imperialismo dos últimos séculos (conquista, colonización, imperialismo, globalización capitalista…) foron glotofágicas. Hoxe en día, xunto coa sexta destrución da vida biolóxica (incluída a vida humana), estamos a vivir a destrución das primeiras linguas humanas. Ambos, a destrución da vida biolóxica e da vida espiritual, van á vez e o monstro genocida e ecocida (capitalista, patriarcal, racista e explotador da terra) é a fonte actual deste veleno.

O veleno arraigou en moitas persoas da humanidade, a maioría das veces, mesmo nós mesmos. O que necesitamos é detectalo e tratar os antídotos (vida digna, vida digna que merece a pena vivir) en todas as linguas, con moita necesidade: desde o pequeno até o inmenso, até o inmenso e a rexeneración do planeta.

A historia da Torre de Babel foi mal explicada. Esta historia enténdese así: o ser humano é grande e poderoso, pode traspasar todos os límites (é capaz de construír unha torre que vaia ao ceo) ao utilizar unha única lingua e a pluralidade lingüística foi o castigo contra esa vontade. Hai outra explicación que escoitei a un amigo, e é: a pluralidade lingüística é o que estaba tolo, o compoñente ou o medicamento que necesitaba a humanidade que quería estar fóra das súas fronteiras (hoxe a humanidade está a romper todos os límites da vida...). E esta é, na miña opinión, a explicación estimulante da Torre de Babel. A diversidade lingüística é un patrimonio, un tesouro, como a diversidade biolóxica, imprescindible para a saúde da nosa mente.

Estas son as dúas posicións que existen no fondo fronte ao eúscaro e fronte á diversidade lingüística: a glotofágica (a autora da diversidade lingüística) e a que traballa a vida das linguas aprendendo e practicando a linguaxe da vida.

2.- Nas Políticas sobre o eúscaro eu diferencio catro comportamentos principais:

a) A conduta de quen a consideran reliquia.

b) A conduta de quen consideren a traba tolerada.

c) A conduta de quen teñan a consideración de mercadorías para o mercado de poder.

d) A conduta da vontade de vida que tenta atopar a dirección.

Vou explicar un a un o núcleo desas catro Formas Políticas. Ao dicir política, non me refiro a partidos políticos. Refírome a Polisa, á Comunidade, á maneira de conformarme a nivel local, nacional e internacional, como forma de vida. Así, nun partido político pode haber xente con comportamentos políticos diferentes ou con matices significativos. Pero ao aprobar ou rexeitar unha Constitución lingüística, márcase a dirección central dunha política lingüística (véxase o que din a Constitución española e francesa ou a visión e a norma lingüística máis importante da Unión Europea sobre as linguas deses territorios).

Son consideradas como reliquias. Para eles o eúscaro é unha reliquia. Pegada e recordo do paso do tempo. Non preparado para o estilo de vida actual, nin útil, un obstáculo para estender a civilización (española, francesa e occidental). É unha aburrida e repugnante sinfonía duns vascos exaltados o tentar resucitar esta reliquia que pon en cuestión a unidade nacional española ou a francesa. Os que queren deixar aquí para sempre os cadáveres arrichados nas cunetas tras a guerra do 36 queren ver o eúscaro enterrado. Eles mesmos contaranche que nos momentos máis álxidos do País Vasco (por exemplo, na conquista de América) os vascos chegaron cos españois e os franceses todo o máis alto da civilización… deixando ao carón o eúscaro. De feito, en España esta práctica (que atraeu a morte de moitas linguas de Abya Yala e provocou o declive do eúscaro) vincúlase coa conquista de América, a expulsión dos árabes e os xudeus, os austríacos e os borbóns e Franco

con apología. Unha tendencia extrema é prohibir totalmente falar en eúscaro. E en Francia a mesma práctica (que atraeu a morte de moitas linguas de África e Asia e América) vincúlase coa apología do imperio francés e da francofonía, así como coa Termidorra da Revolución (que comezou co desprezo e a negación das linguas tan groseiras como o eúscaro) e coa I e II. Coa apología hipócrita das Guerras Mundiais (a primeira contra a Revolución Rusa, a exclusión dos Partisanos despois da segunda), coa apología das matanzas de Vietnam e Alxeria.

Tamén hai quen consideran o eúscaro como unha reliquia sacra. Moitos expertos ven o eúscaro como unha lingua interesante, especial, única no mundo, como os fósiles son interesantes, pero inutil para vivir hoxe en día. O eúscaro sacro para o museo. Pero agora... non digas bobadas por favor! En eúscaro non se pode falar de física nuclear nin de Heideger. Como é sacro, non toques o eúscaro, déixao como fósil para os expertos en lingüística e antropoloxía (e non os comprometidos).

Os que se acollan con malestar tolerado. Non están moi lonxe dos anteriores, pero son diferentes. A verdade é que para eles o Eúscaro é molesto. Non somos todos españois, franceses, e non nos entendemos? Coas necesidades económicas existentes, coas inxustizas que hai no mundo, coas guerras, coas pandemias, coa dura competencia económica que hai, coa caída de beneficios, co paro, coa necesidade de defensa, coas razóns de impulsar as renovables, co falso argumento do internacionalismo… todos os argumentos, calquera argumento, á esquerda e á dereita, concluirán dicindo que a revitalización do eúscaro é un obstáculo para poder facer cousas máis importantes. Dirán, primeiro a vida e logo os idiomas. Pero iso si “esa primeira vida en castelán/francés”. Para eles a linguaxe lingüística, a linguaxe real, é a linguaxe do poder (aínda que o poder sexa glotofágico! ). Din que é un estorbo, pero como estamos en democracia, hai que dar un sitio ao movemento da vontade de vivir (teñen dereito e non poden negalo!). ), aínda que lamentando o exclusivismo, o etnicismo e a imposición da vontade vasca. Ah! Cegos cosmopolitas! “Pensa o ladrón (glotofagikoa) que todos son da súa condición”.

Aqueles nos que o eúscaro sexa considerado unha mercadoría. Para eles, o mercado, é dicir, a acumulación de capital e o poder do Estado son a esencia da vida, e o Eúscaro é a mercadoría para desenvolverse no mercado e manterse no poder. Nesta forma de actuar acéptase a actualidade do eúscaro. Está modernizado e pódese mellorar a adaptación. (control social da dixitalización, turismo étnico, capitalismo verde europeo, asasinamiento de persoas refuxiadas... si é útil, hagámoslo en eúscaro). Pode ser un instrumento de desenvolvemento capitalista, patriarcal e ecocida. Unha ferramenta que se pode utilizar na medida en que é útil para gañar nichos no mercado e conseguir algúns votos en política. Sempre mantendo o rendemento e o poder no centro. O eúscaro, coa vida ou a morte, como instrumento para o beneficio e o poder, basta con dar unhas esmolas. Esa é a súa principal achega: tocar por baixo do mínimo que necesita un idioma para vivir e vestir a txapela do vasquismo a un prezo moi económico. (Non sei por que me acordo de Euskaraldia)

A conduta da vontade de vida que trata de atopar a dirección. Este tema merece outro artigo... e chegará.