Euskara, pola contra non somos Onte pola tarde celebrouse a primeira sesión do ciclo de conferencias na sala Oxford da Alhóndiga. O tema foi o turismo en eúscaro, e o técnico de UEMA Goizane Arana Arexolabeiba e o membro da plataforma BiziLagunEkin de Donostia Asier Basurto Arruti participaron na entrevista conducida por Gorka Zabaleta. O interese xurdiu polo tema e case se encheu a sala, mantendo a distancia e as medidas sanitarias.
Os dous relatores mostraron puntos de vista diferentes, aínda que nalgúns puntos chegaron a un acordo. Neste sentido, Arana considerou que o eúscaro é un valor engadido, "un plus, e sería un sacrilegio non ensinalo aos que veñen de fóra". En opinión de Basurto, con todo, a situación que viven as linguas minoritarias, como o eúscaro, como consecuencia do crecemento do turismo, non só en Donostia-San Sebastián, senón a nivel mundial.
O membro de BiziLagunEkin cre que se pode traballar o eúscaro a nivel turístico. "A nosa gastronomía pode ser tan venal como a nosa contorna natural", pero na súa opinión "tamén pode crear obstáculos" nos dereitos dos vascoparlantes. "Para comunicarnos co turista, teremos que utilizar un idioma que non sexa o eúscaro. O eúscaro pódese utilizar dunha maneira simbólica, pero doutra maneira non". En palabras de Basurto, máis aló do simbólico hai que buscar a practicidad. "A xente comeza a aprender este idioma cando se fai práctica".
Traballo motivado pola preocupación
Preocupado pola influencia que poida ter o turismo no presente e no futuro do eúscaro, Uema iniciou unha elaboración, segundo explicou Arana. "Empezamos a ver que esa tendencia xa existía nalgúns servizos. Na súa opinión, falar en eúscaro aos turistas podía ser un obstáculo, e desde Uema vimos que era necesario facer un traballo de concienciación. A miúdo estes turistas pensan que son estranxeiros, pero moitos deles son de aquí, e segundo os datos das oficinas de turismo, moitos dos estranxeiros que veñen aquí son cataláns ou valencianos. É dicir, de territorios afeitos á convivencia entre linguas. De que estamos a falar? ", preguntou Arana.
En opinión do membro de UEMA, existe certa falta de concienciación sobre o eúscaro. "Nos municipios euskaldunes escóitase máis o eúscaro que nos demais. Pero, si non, como falarías en eúscaro con alguén que vén de fóra? Nese empoderamiento temos un traballo e temos que ir empoderándonos por sectores". Segundo Arana, hai palabras que hai que facelas en eúscaro aos forasteiros, "aínda que veñan a pasar uns poucos días. Despois pasaremos aos seus idiomas, pero se somos coherentes, imos falar en eúscaro! ".
O 95% dos entrevistados non tivo ningún problema co eúscaro, e a metade agradeceu que fóra en eúscaro con eles.
Arana tamén deu os resultados dun estudo que conclúe que os propios Tusista agradecen a presenza do eúscaro na sociedade vasca. Zumaia, Leitza e Bermeo foron os municipios que realizaron as consultas, e segundo estes resultados, o 95% dos entrevistados non tivo ningún problema co eúscaro. A metade agradeceron que se falase en eúscaro con eles, e explicaron que o feito de que os rótulos estivesen sós en eúscaro non lles supuxo ningún problema. "Un 45% dicía saber que se achegaba a un pobo euskaldun, polo que tamén pediron a posibilidade de que houbese apps en torno ao eúscaro. Iso demostra que falar en eúscaro non é un problema".
Responsabilidade das institucións
Basurto subliñou que na consolidación da lingua, Uema ten que ser o vehículo no camiño. "Hai que traballar tamén a nivel municipal". A partir de aí, dixo que pode haber máis problemas, e lembrou as palabras en inglés que as institucións elixiron para o ámbito turístico nos últimos mandatos: A marca San Sebastian Region, Basquetour ou Basque Country, respectivamente. O escaso traballo realizado no ámbito do turismo a favor do eúscaro foi posible grazas aos técnicos de eúscaro ou a algunhas oficinas de turismo. "En Donostia-San Sebastián repartíronse uns pequenos dicionarios. A mostra recolle oito idiomas, entre os que se atopa o eúscaro. Repartíronse 80.000 exemplares. Este dicionario xurdiu da loita desenfreada do servizo de eúscaro. Pero se non, o eúscaro non está no centro".
Asier Basurto: "Si un catalán vai á Caixa, ou un madrileño ao Banco Santander e ve que o que está en fronte fai as xestións en eúscaro, verá que o eúscaro non é algo folclórico"
Arana respondeu que nun nivel local o eúscaro está no centro da cidade. "A nivel local trabállase a nivel comarcal". Na súa opinión, habería que fixar criterios lingüísticos á hora de crear unha ordenanza turística. Os traballadores que traballan no sector deberían ser euskaldunes e as primeiras palabras deberían ser en eúscaro, segundo o técnico, entre outras cousas.
En opinión de BiziLagunEkin, con todo, hai que ensinar aos turistas que vivimos en eúscaro, e puxo un exemplo: "Se un catalán vai á Caixa, ou un madrileño ao Banco Santander, e ve que o que está en fronte fai as xestións en eúscaro, verá que o eúscaro non é algo folklórico", engadiu.
Ovellas que non queren ser rabaño
Basurto tamén subliñou o perigo que supón a 'autenticidade'. "Os turistas son miles de ovellas que non queren sentirse un rabaño de ovellas, e sempre van en busca da autenticidade". Dentro desa tendencia das Experiencias que ultimamente está de moda, lembraron o proxecto que puxeron en marcha hai uns anos en Donostia. "Os turistas empezaron a levar ás sociedades gastronómicas para que vivisen aquela experiencia. Dicíanlles que as cuadrillas ían a eses sitios, etc. Isto pode ser o fin das asociacións, xa que os socios non sentirán cómodos ante tantas miradas. O turismo é estractivo e deixa algo sen brillo. "En Iparralde venderon todo o que é basque, e en Iparralde fixérono sempre. Todo é branco, verde e vermello; os nomes dos lugares tamén están en eúscaro, pero nos lugares onde toman o turismo apenas se escoita o eúscaro. Hai que ter coidado con iso.
Goizane Arana: "Hai que deixar claro que non é o turismo o que ten a responsabilidade da situación do eúscaro. O turismo influirá, pero a responsabilidade é de todos"
A donostiarra engadiu que o dereito que temos os vascos a vivir en eúscaro ten que ser blindado por encima doutros intereses individuais. "A dogma é que o turismo achega diñeiro e todos gañamos. Pero é certo que só algúns gañan, aínda que nos meteron o mito dentro".
Arana explicou que ese equilibrio entre o turismo e o eúscaro "é posible", pero que hai que pór o foco "no futuro". "Nos tempos fortes do turismo, temos que pór esa atención, esa é a situación. Pódese perder esa autenticidade e córrese o risco de perder a identidade do pobo". O técnico mostrouse a favor da instalación dun termómetro, "pero hai que deixar claro que o turismo non é responsable da situación do eúscaro. O turismo influirá, pero a responsabilidade é de todos".
