O goberno PNV-PSE ten competencia exclusiva na Comunidade Autónoma Vasca e, por tanto, mostra no seu programa un proxecto político limitado a esta parcela, que foi redactado en castelán e traducido ao euskera. Nela, a principal chamada política do noso pobo hase esvaecido á medida da CAV: País Vasco, un “pobo” reducido a tres provincias (hoxe en día, unha definición predominante).

Ademais, coa desaparición de Euskal Herria, utilízase a denominación non marcada de “territorios do eúscaro”. O costume establecido polo PSOE e Patxi López parece haberse convertido nunha lei.

Educación

A educación regrada non está incluída no apartado “euskera”, xa que non hai tal apartado (ao eúscaro só correspóndelle un subapartado, como veremos máis abaixo), nin o apartado de Política Lingüística.

A pesar de que nos últimos anos o nivel de eúscaro dos e as estudantes é claramente decrecente, o goberno PNV-PSE “vai estender en todos os centros os proxectos lingüísticos plurilingües” e, desta maneira, vaise a afastar progresivamente do modelo de inmersión lingüística en eúscaro.

O obxectivo da Formación Profesional é “promover a formación en eúscaro do alumnado”. Non se mencionan plans para modificar a deplorable situación actual (80% no modelo en castelán).

Espérase que na universidade refórcense os programas que promocionan a oferta online en eúscaro, castelán e inglés. O eúscaro non se prioriza.

Eúscaro

Ao eúscaro fíxoselle un oco no capítulo 14, xunto coa cultura e o deporte.

En canto á “cultura vasca”, refírese á cultura creada en eúscaro ou castelán en “Euskadi”. Ningunha formulación de discriminación positiva, nin moito menos práctica, que precise o eúscaro para ir recuperando os prexuízos sufridos pola exclusión durante séculos.

EiTB

EiTB aparece como “medio para a normalización lingüística”, pero non se fai distinción entre cadeas en eúscaro e castelán, e en ETB1 tampouco hai mención á situación crítica.

O Goberno Vasco ha convertido EiTB nunha ferramenta eficaz para fortalecer aínda máis o castelán e para marxinar ao eúscaro de forma progresiva.

Aínda que a maioría dos telespectadores/espectadores das cadeas en castelán de EiTB son euskaldunes, a presenza do eúscaro nas mesmas é nula.

É máis, na oferta musical de Euskadi Irratia ou de Euskadi Gaztea é marxinal a opción en eúscaro, tanto como nas cadeas en castelán.

Avanzar no camiño do traballo ben feito

A molesta autocompracencia de sempre non é insuficiente: “O proceso de revitalización do eúscaro é un modelo internacional para moitas outras linguas minoritarias e (…) déronse grandes pasos no respecto dos dereitos lingüísticos da cidadanía vasca”. Partindo desta situación envexable, o obxectivo é “facilitar a utilización do eúscaro en todos os ámbitos”. O ámbito socioeconómico e laboral, a contorna dixital, o lecer e a transmisión familiar son os grandes retos para lograr a normalización do eúscaro nos próximos anos.

Compromisos

Para iso, adquiríronse compromisos, pero sen especificar nada; non recollen recursos, programas, plans, medidas, orzamentos. Séguense as frases xerais de sempre:

Seguir "aumentando" o coñecemento do eúscaro e "facendo fincapé" no uso do eúscaro. Para iso establécese a gratuidade até o nivel B2 e amplíase a gratuidade até o nivel C1 para mozos de entre 16 e 30 anos.

"Impulsar" as aprendizaxes semipresenciales e as plataformas virtuais, "fortalecer" e "incrementar" o financiamento do sistema de euskaldunización de adultos, "incrementar" os programas de aprendizaxe e mellora do eúscaro dirixidos ás persoas migrantes, "reforzar" os programas de fomento do uso do eúscaro, "desenvolver" o Plan Estratéxico de Normalización do Eúscaro no Ámbito Socioeconómico 2023, sen acordar cos sindicatos euskaltzales? ), VII Plan de Normalización do Eúscaro. Deseño e implantación do Plan (2022-2026) (sen acordar este): “desenvolverase e implantará o decreto de fomento do uso do eúscaro nas administracións públicas e porase en marcha o Plan de Normalización para as Sociedades Públicas”. Fortalecer a cooperación interinstitucional con todos os territorios do eúscaro e, no ámbito internacional, "promover" a cooperación entre as diferentes linguas…

A nosa valoración

En tres palabras: a cabeza polo mesmo pescozo. O programa é totalmente continuista. Non hai autocrítica e recolle as boas intencións de sempre. Verbalmente respecta os desexos de todas as persoas que queremos vivir en eúscaro e de todas as persoas da CAPV que queren vivir en castelán, pero as persoas que desexamos vivir en eúscaro na práctica real da vida diaria, entre outras dificultades, teremos as mesmas dificultades de sempre coa administración autonómica (Osakidetza, Ertzaintza, Xustiza, etc.) e, por suposto, cando se relaciona coa central.

Por tanto, queda moi curto á hora de dar resposta ás necesidades do eúscaro e dos vascos. As medidas que se van a adoptar non van máis aló de ser un sinónimo de indefinición: fortalecerse, promocionarse, intensificarse, impulsarse… Todo ke e, entre o futuro e a incerteza pandémica, todo vago.

Temémonos que para os partidos que formaron goberno o eúscaro non é máis que un elemento folklórico “Nos territorios do eúscaro”. Non cren, nin na súa normalización, nin nunha nación ou colectividade articulada que poida canalizar a normalización lingüística.

É moi significativo, neste sentido, que no ano 2020 aínda non é imprescindible saber euskera para ser conselleira do Goberno Vasco —proba diso é Beatriz Artolazabal Albeniz (PNV) e Javier Hurtado Domínguez (PSE)—, con todo o que iso supón. E entre os conselleiros bilingües, cantos teñen C1 ou C2 en eúscaro (nivel que corresponde a diplomados e licenciados na Administración)?

E o máis importante: cantos van utilizar o eúscaro como lingua de traballo nesta lexislatura, tanto de forma oral como escrita, no departamento da súa responsabilidade, dando exemplo?