Se a Lei de Educación ten que garantir un coñecemento suficiente das linguas oficiais (nivel B2 ao final da ESO) e unha vez visto que os modelos actuais non garanten ese coñecemento, como demostraron diversas investigacións –teses doutorais, informes educativos…–, é de supor que a incorporación da emenda ao Acordo Lexislativo supón un importante retroceso para manter o sistema de modelos. Por unha banda, porque non facilita o progreso da cohesión social e, por outro, porque afasta o principio básico de concertación da planificación lingüística, é dicir, desatende tanto o marco teórico que sustenta a transformación do salto educativo como os antecedentes de investigación. O intento de perpetuación dos modelos pon en xogo a posibilidade de pactar a política lingüística e chea con luz escura a proxección estratéxica do camiño emprendido desde a educación.
Para aclarar a cuestión dos modelos lingüísticos, trátase de priorizar a garantía dos obxectivos do coñecemento lingüístico dos alumnos que establece a lei, ou o esgotamento do sistema de modelos acordado fai 40 anos para alcanzar eses obxectivos. O debate limítase a desviar o tema cando a conclusión é evidente: a perpetuación dos modelos non permitirá un coñecemento eficaz e suficiente das dúas linguas oficiais nos obxectivos finais da educación previstos pola Lei de Educación.
Por iso, é necesario dar un paso máis aló na consecución dos obxectivos que establece a lei. E hai que dar o salto a un modelo global de conciliación da lingua inclusivo, no que cada centro, en función do seu contexto sociolingüístico e das características do alumnado que atende, deberá adoptar as medidas máis eficaces para potenciar o uso da lingua máis desfavorecida, determinar o itinerario escolar do alumnado e alcanzar os seus límites de euskaldunización. Vinculando ao local e atendendo á tarefa educativa a realizar en cada centro.
Nesta tarefa escolar enténdese a centralidade e a obrigatoriedade dos proxectos lingüísticos do Centro para todos os centros que ofrecen o Servizo de Educación. Os centros que reciben diñeiro público, que teñen unha obrigación social en relación cos obxectivos lingüísticos: a consecución destes obxectivos é un reto social de primeira orde do sistema educativo vasco.
O sistema educativo centrado no eúscaro concrétase en primeiro lugar no convenio legal que recoñece o eúscaro como lingua propia. É dicir, unha das linguas oficiais é a lingua propia e ademais está en situación de diglosia; e á situación de minorización que vive a lingua minorizada engádeselle a diversidade cultural e lingüística das linguas que lle rodean, situando a escola nunha situación moi complexa.
Xa podemos dicir que a realidade social supera o sistema actual de modelos, e máis aló do sistema de modelos, constrúese un novo marco teórico de transformación, é dicir, un marco plurilingüe centrado no eúscaro é o novo marco do século XXI do ensino das linguas. E isto ten consecuencias pedagóxicas á hora de atender as linguas do centro.
Está claro, por tanto, que as tres linguas son a lingua vehicular, pero que o eúscaro é a lingua principal do noso sistema educativo. Niso consiste o eixo do eúscaro. Con todo, para aumentar a presenza e o uso da lingua minorizada, todos os ámbitos educativos e os recursos de aprendizaxe son necesarios para dar máis euskera a aqueles centros e/ou alumnado que se atopen nunha situación máis vulnerable.
A escola actual, no seu camiño cara á creación de falantes cualificados, necesita un modelo reforzado de aprendizaxe con predominio do eúscaro: converter os modelos actuais D en modelos reforzados D; converter os modelos B en modelos D; e suprimir os modelos A. Este camiño deberá realizarse cos cambios necesarios na didáctica das linguas e nas estratexias sociolingüísticas, levando a cabo a transformación procesual.
Ademais, para ser falantes capacitados será necesario traballar máis outros aspectos e competencias, tanto na actitude cara á lingua, a adhesión, o respecto e a motivación cultural. Sabendo que a motivación cultural é un dos principais valores motivadores para a adquisición da competencia lingüística plena, xa que o mundo cultural de referencia é o combustible simbólico necesario dunha concepción do mundo.
O deseño da novo paradigma escolar deberá ter en conta, polo menos, tres aspectos: un, o coñecemento e a capacidade suficiente da lingua propia, garantindo a capacidade lingüística mínima para poder vivir con comodidade ao final do período escolar; dous, o desenvolvemento e a capacidade de transmisión da dimensión cultural do novo currículo, ademais do ensino da lingua, a capacidade de transmitir un mundo de sentido desde a escola; e tres, o razoamento sociolingüístico, como recursos suficientes para situar a lingua nunha situación complexa.
Jexux Larrañaga Arriola
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
O ruído xera graves problemas de saúde e calidade de vida. Gernika-Lumo, a pesar da súa aparente beleza e hospitalidade, ten serios problemas en materia de ruído.
A modo de introdución, mostrarase o feito anterior. Á altura da rúa Iparragirre de Gernika atopábase a... [+]
Non podo conter o lume que me abrasa por dentro, e só podo escribir estas estúpidas palabras para non deixarme dominar pola desesperación.
Odio a hipocrisía, aborrezco os brancos. O problema é que a blancura está en todas partes, que todos somos brancos.
É sabido que... [+]
Ao parecer, o incendio orixinado o pasado 13 de xullo na vivenda de Errenteria orixinouse na batería dun patinete eléctrico. Nesta ocasión, e afortunadamente, só producíronse danos materiais. Con todo, non creas que este accidente é algo insólito, ultimamente, os... [+]
Chega o verán, a principal expresión da turistificación, e, de novo, os problemas derivados da sobreexplotación da cidade como destino turístico son especialmente visibles, como o ruído ou a masificación das rúas. No entanto, preocúpannos máis os efectos estruturais do... [+]
En 1977 púxose en marcha a Euskal Kopa de Lekeitio, era unha época de transición. Na época da República, no ano 1931, a primeira Voda Vasca saíu do Batzoki. En 1964 tamén se celebrou en Lekeitio o Campionato de Euskadi de Vodas, en homenaxe a Resurrección María... [+]
Hai uns anos que pasei un fin de semana en Pamplona. Era o 12 de outubro.
Sorprendeume ver a decenas de latinoamericanos celebrando efemérides, con concertos, txosnas e todo. Celebrara a conquista dos meus antepasados? ! Pensei que a asimilación cultural dos conquistados xa... [+]
As mentalidades conservadoras teñen medo ao termo plan, enlazándose coas correntes políticas progresistas e mesmo comunistas, como o fan hoxe os novos autoritarismos (Milei, Meono, Orban, Aznar, entre outros). Con todo, a idea de planificación segue en boa saúde, polo menos... [+]
O tema da cohesión é hoxe en día a primeira responsabilidade de moitos gobernos, institucións públicas e organizacións non gobernamentais. De feito, as sociedades con baixas desigualdades xeran máis facilmente as condicións de desenvolvemento económico, social e... [+]
A pesar de que nas últimas décadas producíronse avances significativos nalgúns ámbitos e zonas do proceso de euskaldunización, nas administracións públicas o eúscaro enfróntase a serios obstáculos e ameazas. Ademais da ofensiva contra o eúscaro que se está... [+]
A Federación Navarra de Municipios e Concellos nace co obxectivo de "protexer e promover os seus intereses compartidos e a autonomía local". En breve seleccionarase un responsable de comunicación que deberá dominar o castelán e o eúscaro.
Pois o PSN-PSOE rexéitao (sorpresa... [+]
Fin de curso. O profesor na súa soidade. Imprímelle o ritmo da reflexión que o ruído fai na tracción do tren: mereceu a pena o traballo realizado este ano? Extenuado, pensativo, lembra as palabras do seu amigo: “Txo, os profesores non tedes dereito a queixarvos... [+]
Chega o verán e con el as festas populares de pobos, barrios e cidades. As festas sempre foron refuxio de reivindicacións sociais e políticas, de relacións veciñais e de euforia popular. Toman as nosas rúas e durante uns días son un exemplo de autogestión, de convivencia... [+]
O Goberno Vasco acábase de constituír e a conselleira de Educación será Begoña Pedrosa. Sendo viceconsejera na lexislatura anterior e sendo unha das fundadoras da nova Lei de Educación aprobada o pasado mes de decembro, estanos permitido expor... [+]