Lendo o apartado correspondente ao eúscaro no programa, a impresión xeral que sacamos é que é continuista; que os modelos lingüísticos e os plans sectoriais postos en marcha até agora e que se valoran ben –a dose de autocompracencia non é pequena– convidan a profundar e incidir neles.

En canto aos aspectos positivos, recoñécese que aínda estamos un pouco afastados da igualdade lingüística e que hai que seguir e seguir até conseguilo. A principal diferenza é a falta de precisión.

Que é o eúscaro? O programa di así: “O eúscaro é a lingua propia de Euskadi, e non por ser a única que temos os vascos, senón porque só os vascos. Vive con outra lingua de Euskadi: o castelán.” Recoñécese que esa convivencia non é entre iguais: “Esta convivencia está totalmente desequilibrada na maioría das situacións”, e o PNV quere mellorar esa convivencia desequilibrada: “…esa convivencia hai que mellorala co obxectivo de conseguir máis igualdade, máis integración e máis harmonía… un futuro con maior cohesión social”.

Con todo, non se menciona en ningún lugar por que está desequilibrada. Non se fai referencia á opresión do eúscaro durante séculos, nin á imposición do castelán (xeralmente coa complicidade das súas elites civís e relixiosas); entón, á marxe da memoria histórico-lingüística, non hai lugar para a xustiza e a reparación histórica, nin tampouco para a discriminación positiva a favor do eúscaro.

Xa confirmamos máis arriba que é autocomplaciente sobre a evolución destes 30 anos:

“O proceso de revitalización do eúscaro é exemplar e de referencia a nivel internacional, tanto nos foros da universidade e da investigación como en todo tipo de foros políticos e sociais. Sen dúbida, é un dos procesos de recuperación e fortalecemento máis avanzados que se coñece”.

Ademais, faise unha valoración moi positiva da política lingüística desenvolvida até o momento: “…notou unha mellora nas actitudes respecto das políticas de igualdade desenvolvidas ao longo de tres décadas, en especial na educación, na euskaldunización das persoas maiores, nos medios de comunicación, na administración e no uso social en xeral, incluíndo o TIC e o marco socio-económico”.

E esa política lingüística ha recibido o visto e prace da sociedade: “O conxunto das políticas lingüísticas a principios dos anos 80…foi lexitimado por unha ampla maioría da sociedade bilingüe como consecuencia do camiño elixido, para normalizar o uso do eúscaro en condicións de igualdade entre as dúas linguas oficiais. Avanzouse moito nesa tarefa, con todo, non terminou, polo que require de continuidade, de progresividad, de atención á diversidade sociolingüística e de colaboración público-privada”.

Que grao de detalle hai no programa? Poucas cousas.A excepción é: “Partindo da formulación dunha nova axenda do eúscaro para o período 2017-2020, queremos que o 75% da poboación menor de 25 anos sexa vascoparlante ou bilingüe”.

A nós expónllenos as seguintes preguntas: Que é o vasco falante? Que é o bilingüe en canto á súa capacidade en eúscaro?

En contraposición ao enfoque dado por este programa, que nos din os datos sobre o ensino do eúscaro? Recentemente lemos no xornal Berria: “Ao exame libre do nivel C1 de eúscaro presentáronse 2.000 persoas, cifra sensiblemente inferior á de EGA, e o 23% obtivo o título. No resto de niveis a maioría non pasou o exame” (Garikoitz Goikoetxea. 20-02-15).”

A principal visión que se desprende deste programa do PNV que nos ocupa é que avanzamos amodo, e os problemas e as preocupacións non teñen cabida aí.

Como perdedores no mus, temos unha percepción que sempre nos arrastra cara ao pequeno, e a este programa, como se dixo máis arriba, considerámolo autocomplaciente, olvidador da memoria histórico-lingüística, continuista, inexacto, e lonxe das medidas valentes e variadas que necesita o eúscaro, a mil leguas da igualdade lingüística soñada.

Equipo: Gilen Mejuto, BEÑAT Castorene, Martin Rezola, Gerardo Luzuriaga, Manex Ralla, Yoli Viadero, Alberto Telleria, Pako Sudupe, Jonjo Agirre.

Á praza! iniciativa