(Nota de ARGIA: Debido á lonxitude do texto, publicaremos o traballo de Joseba Barriola en tres partes. Esta é a segunda parte, lector. A primeira, aquí)

C) Sobre a localización

Como facer unha política lingüística eficaz, progresista, sen denunciar as constitucións lingüísticas de España e Francia? Como facer unha política lingüística eficaz e progresista sen analizar e denunciar o Mercado Globalizado de Capital (propiedade e control dos medios de comunicación, praxe lingüística dos xigantes da dixitalización...)?

O proxecto que se presenta para promover políticas lingüísticas progresistas, nas principais decisións que se propoñen, redúcese ao espazo das institucións autonómicas. E non se pode reducir ao territorio do Eúscaro (as sete provincias), porque a vida do eúscaro está ligada ás relacións equilibradas con outras linguas. E non se pode restrinxir o uso da gramática do eúscaro. A cuestión non é gramatical, a cuestión é da vida da linguaxe e da vida de toda a vida. Para iso, o fundamental non é ser un axente social, senón ser un axente de vida. Porque non son iguais. É dicir, a conciencia lingüística é parte da conciencia da vida. E si non van atados, a linguaxe degrádase ou a vida queda sen palabras.

a) Enfoque planetario: Neste mundo globalizado, máis que nunca, a política lingüística das corporacións multinacionais, xunto coa non-conciencia lingüística de case todos os estados e partidos políticos, é glotofágica. As constitucións e normas de Francia e España, así como o sistema lingüístico social práctico (medios de comunicación, control do proceso de dixitalización, ensino (da escola infantil á universidade), lecer, mundo laboral, sistemas de represión, política...) destes Estados, todo está organizado en base a criterios de desigualdade e a unha perspectiva lingüística neo-darwinista: a competencia e a loita entre as linguas para que gañe o mellor (o máis forte).

As linguas utilízanse en termos de poder para destruír a vida humana e a diversidade biolóxica e os ecosistemas e para adaptar as conciencias a esa “non necesidade” con resignación. E nese contexto, como estamos na sexta desaparición masiva da diversidade da vida biolóxica, estamos nos tempos da primeira desaparición masiva das linguas humanas e da degradación das linguas que parecen poderosas.

O eúscaro, do mesmo xeito que outros miles de idiomas, atópase nunha situación crítica. A degradación da capacidade de falar dos seres humanos está a aumentar a gran velocidade. As linguas "máis poderosas", co uso anormal das linguas dos poderes, están en proceso de degradación.

b) Panorama do País Vasco. No territorio no que vivimos, no Territorio do Eúscaro, fálanse moitas linguas. A diversidade lingüística está na nosa contorna. Todas elas son valiosas e poden ser enriquecedoras para o noso desenvolvemento humano. Pero as situacións desas linguas son diferentes.

***O Castelán e o Francés están en situación anormal. O uso público dominante destas linguas está cheo de orgullo, desprezo polos demais, mentiras e imposicións do pensamento único. As linguas dos Estados, segundo as Constitucións, ou non existen legalmente (en Francia) ou son secundarias. Na maioría das escolas que están en territorio español non se fala da existencia do eúscaro, moito menos trabállase co visto e prace ao eúscaro, no Parlamento español está prohibido falar en eúscaro, en todas as actividades a nivel estatal está excluído o eúscaro (mesmo nos movementos sociais transformadores). Todas as políticas lingüísticas estatais (xa sexan de institucións políticas ou de medios de comunicación ou multinacionais españolas) invaden o territorio do eúscaro con certa comodidade. O eúscaro é territorialmente limitado e invadido de forma continua con "normalidade" en todos os ámbitos da vida.

*** No referente ao eúscaro: Non existe competencia para as decisións máis elementais en relación coas institucións políticas autónomas, e as iniciativas que se poden adoptar (lei do eúscaro, modelos escolares, políticas de subvención, plans de euskaldunización da administración...) poden desenvolverse dentro dun límite (dentro dos límites marcados polo mercado e o goberno estatal) e sen pór en cuestión o sistema biocida. O eúscaro é oficialmente estimulado para repetir os valores, coñecementos e usos do sistema.

E, pola contra, a creatividade crítica dos vascos e vascas individuais e a súa pertenza á comunidade lingüística vasca e, a través dela, a conciencia de pertenza á humanidade e á vida está débil, desestructurada, cunha débil forza de atracción?

*** En canto ao resto de idiomas: que actitude promóvese sobre o árabe, romanés, quechua, wolof, guaraní... Que facemos co noso tesouro lingüístico? Foméntase a transmisión destas linguas aos fillos e fillas dos pais desas orixes, convértense en temas de coñecemento e de xogo nas escolas… Que consideración faise con esas linguas. Non é tamén isto (respecto de todas as linguas do mundo -incluíndo o castelán e o francés- unha actitude de estimación), unha característica esencial dunha política lingüística progresista?

Non se menciona un punto crave da localización. Como se atopa a comunidade lingüística do eúscaro para avanzar nese camiño que se propón? En tres ocasións aparece no documento a palabra “comunidade lingüística” (“atacando a dignidade”, “vulnerando os dereitos humanos”, “comunidade lingüística minorizada”) pero non se di nada da súa situación.

D) Principios

A igualdade (neste caso a igualdade das linguas) é considerada como un dos parámetros para construír unha nova sociedade. Que se entende por “igualdade”? A igualdade é unha característica da natureza das linguas. Todas as linguas serven para formar o animal humano. Todas as linguas son expresión da potencia do espírito humano na súa diversidade. Esa é a súa función suprema e, a este respecto, a igualdade é de carácter.

Con todo, a situación das linguas non é igualitaria. Non sei a que se refire o documento cando no apartado de principios di: “Igualdade para construír unha nova sociedade…”. É preciso aclarar. A igualdade coa situación do Castelán ou do Francés? Que significa a igualdade co estado árabe, guaraní, romanés ou wolof? Para quen se reivindica a igualdade lingüística e os dereitos lingüísticos? Só para o eúscaro ou para todas as linguas que están no noso pobo? ….

Neste apartado de principios, tras dicir o anterior (“haberá que deixar ao carón a discriminación e pór en marcha políticas para garantir a igualdade”), descríbense as características xerais da política lingüística. A política lingüística é ineludible, é transversal, é equilibrada, é social e política.

***A política lingüística é ineludible, sempre se fai… mesmo cando non se fai. A consecuencia que diso dedúcese non é loxicamente axeitada. “Por tanto, non tomar medidas en materia de política lingüística é tamén facer política lingüística para manter a situación actual”. Si, pero… Quen non toma medidas? Non é unha medida non dar a coñecer a existencia do eúscaro nas escolas e universidades de Madrid e non ter presenza? Pero, doutra banda, tomar medidas non significa que sexan para ben, xa que pode haber medidas de política lingüística a favor do eúscaro, que son bastante prexudiciais.

***É unha política transversal: na industria, na ordenación do territorio, no lecer… “Desde todas as políticas faise política lingüística”. Si, é certo. Pero é clave analizar si os contidos que se alimentan destas políticas lingüísticas transversais están dirixidos a traballar a vitalidade do eúscaro e das linguas.

***A política ten que ser equilibrada e, por tanto, coa escola non é suficiente para o mundo laboral (tendas, barbarías, fábricas de armas, turismo, corredor do hidróxeno…), e ao mundo dixital, e ao lecer e… si non se dá o salto… Si é así. Con todo, falamos do espazo físico, e ao mesmo tempo non aparece o ámbito das funcións dos idiomas. E hoxe en día, en todo o mundo, e por suposto tamén no noso, no mundo do eúscaro, a función lingüística máis importante, para unha humanidade en colapso, é o traballo dun compoñente de defensa da pluralidade de vidas humanas que se está destruíndo, dunha pluralidade de linguaxes.