Pois tamén necesitamos esa análise axeitada e permanente da actividade cultural vasca para analizar o que estamos a facer ben e mal, para encher os baleiros da nosa estratexia e dar pasos adiante.

Ao parecer, nos últimos anos o eúscaro non fixo máis que progresar. Seguimos avanzando no coñecemento, a Korrika ten máis apego que nunca, e en xeral, o eúscaro ten máis presenza que fai 50 anos.

Con todo, debemos preguntarnos si aqueles que ven este fenómeno medio cheo de botellas non se afogarán con gloria nun par de pingas de auga. Eúscaro étnico (J.M. Co permiso de Odriozola) non hai máis que ver como se materializou esta faragulla nestes anos.

Pódese dicir que na actualidade a actividade cultural vasca abarca dous ámbitos diferentes: o vello e o novo. A chamada Euskalgintza zaharra analiza a evolución do eúscaro desde os parámetros do franquismo. É dicir, comprende aisladamente toda transformación do franquismo, e todo logro é ouro, brillo. O mantra repítese en todo momento: as relacións de poder están a favor, a administración está a favor, non é necesario que o eúscaro estea presente nos centros de poder, e a defensa do eúscaro é maior que a oposición. En xeral, imos polo bo camiño.

Este conxunto de opinións provén no seu maior parte dos medios de comunicación vascos e dos focos de opinión hexemónicos. Daqueles que viven da administración, dos técnicos de eúscaro, de “estar” ou de dar a aparencia de estar a favor do eúscaro. Dos que veñen dicir que os que funcionan na propia Administración en español e en francés están a favor do eúscaro e que a responsabilidade e a culpa de non vivir en eúscaro é só dos euskaldunes. Dos que din que si se pon nerviosos eses que están en contra do eúscaro, poden traer máis erros que beneficios.

Profundando na análise, con todo, estamos bastante collóns. Poucos mencionan, dentro da biografía de Txilardegi, o labor que algúns sectores de Euskal Herria tiveron que facer en contra da euskalgintza oficial do momento para crear o eúscaro unificado e hegemonizarlo no pequeno mundo vasco. Profundando na tese, o eúscaro ten en todo momento o risco de ser asimilado.

Hai moito diñeiro en xogo. A Administración investiu moito diñeiro en técnicos de eúscaro, auxiliares, plans de eúscaro e responsables de comunicación. Tamén nas subvencións para “traballar” polo eúscaro a aqueles que son amigos da propia administración.

Son precisamente estes traballadores os que queren evitar a confrontación coa autoridade estranxeira no mundo do eúscaro. A complicidade coa Administración e a dependencia económica son demasiado grandes para entender que esas figuras cómicas que nos venden na televisión como euskaltzales non teñen ningún interese persoal. senten cómodos no seu día a día e o salto da rutina ao compromiso parece demasiado caro cando viven na dependencia do xefe. Ao final, o eúscaro ten que limitarse á oralidad e á propia vontade, sabendo que así, condenamos ao eúscaro a ser lingua de conversación en casa, a falar ás vacas e ás coles.

A nova euskalgintza é o único elemento para romper con esta entelequia. Estruturado mediante unha análise axeitada da situación. Os medios de comunicación, a administración, a política, a economía, etc., están formados en español e en francés, é dicir, estamos ante unha nova era de poder guneak.Kolonizazio, onde a homogeneización xa vai máis aló de España e Francia. Ao mesmo tempo, hai que facer fronte á crise da militancia e do movemento popular, recuperando o capital humano, político e económico.

Existe esa nova actividade en eúscaro. Está na rúa, na sociedade, integrado no movemento popular. Non dependente da Administración, que ten como obxectivo os espazos de poder, baseado na vontade do colectivo e disposto a construír o modelo de choque necesario para avanzar na actividade cultural vasca. Si os que están en contra do eúscaro non se pon nerviosos, dificilmente poderá avanzar a euskalgintza, precisamente porque o seu nerviosismo indica a posibilidade de dar pasos adiante.

Betor, pois, á praza, a esa nova euskalgintza, e que a vella e herrumbrada euskalgintza sexa botada á pila de puercos para mellorar o eúscaro.

Adrián Zelaia, membro do Movemento de Euskaldunización da Saúde Pública “Precision”.