Traducido automaticamente do vasco, a tradución pode conter erros. Máis información aquí. Elhuyarren itzultzaile automatikoaren logoa

Dirixindo visións erróneas do status dos vascos


27 de marzo de 2023 - 10:09

A entrevista máis interesante que lin ultimamente sobre o status dos vascos é a realizada en Larrun 283 por Asier Basurto e Lander Arbelaitz ao sociólogo Iñaki Iurrebaso. Por certo, o tribunal cualificou a tese de Iurrebaso como Sobresaliente cum laude.

Despois de atravesar a era de substitución até 1970 –II en España. Hai que eximir en parte o renacemento republicano–, durante uns 25 anos, vivimos a recuperación (1971-1996) e desde entón estamos na era da inacción. Estou convencido de que coincide coa percepción da maioría dos vascos conscientes!

A visión que predomina na opinión pública é que imos ascendendo aos poucos na competencia, pero que estamos nun uso lento ou retrocedido, sempre en relación coa competencia en eúscaro. Este sociólogo actuou doutra maneira: en lugar de mirar quen sabe euskera e quen non o sabe, optou por outro enfoque: quen se desenvolve mellor en eúscaro, quen mellor en castelán/francés, e cada un de maneira similar. E, guiado por esta perspectiva, o falante agrupounos en sete grupos de competencia, e así chegou á conclusión de que a visión principal que mencionamos máis arriba, que é a que permanece inmóbil ou retrospectiva na capacidade e no uso, é unha visión equivocada.

Iurrebaso estimou que na actualidade cerca do 82% das entrevistas son necesariamente en castelán, xa que a maioría da poboación só sabe castelán. O dato de uso non pode ser superior ao 18%

Reflexionando sobre os datos deste sete grupos, nun extremo os euskaldunes (1%), no outro os castellanoparlantes (63,9%), e o cinco conxuntos moi heteroxéneos de euskaldunes, ponse de manifesto que a nosa principal debilidade atópase na capacidade de moitos bilingües, e non no seu uso, como nos dixo até agora o mantra conservador, conservador, que nega as necesidades de novas políticas lingüísticas. No uso si temos o problema, claro, pero a razón é que poucos e poucos saben eúscaro, que non querer facelo, porque si que están mellor en castelán, pero os que se esforzan en euskera senten euskaldunes.

Resumindo os datos e traducindo a clasificación dos falantes a tres grupos: 195.000 falantes desenvólvense mellor en eúscaro (7%), mentres que 222.000 (8%) desenvólvense de forma similar en ambas as linguas, e 2.230.000 máis se desenvolven mellor en castelán (85%), aínda que moitos deles tamén saben eúscaro. Iurrebaso subliña que o desequilibrio é enorme, xa que case todos os que se desenvolven máis facilmente en eúscaro saben a outra lingua, pero a maioría dos falantes que falan en castelán non saben eúscaro nese nivel.

Os que queremos falar en eúscaro en Euskal Herria, en cantas ocasións podemos facelo en eúscaro? Tras analizar a composición das redes de relacións, Iurrebaso estimou que actualmente ao redor do 82% das entrevistas son necesariamente en castelán, xa que a maioría da poboación só sabe castelán. O dato de uso non pode ser superior ao 18%. Utilizando a mesma fonte de cálculo, obsérvase que o uso do eúscaro sitúase en torno ao 15%, moito máis cerca do máximo posible que do mínimo posible.

A primeira conclusión é clara: si non aumentamos ese 7% e ese 8% na capacidade do eúscaro, estaremos en uso en torno ao 10-15%, como estamos a facer actualmente.

Ademais de pedir o que corresponde ás institucións, que podemos facer quen queremos vivir en eúscaro? Necesitamos un sentimento de comunidade

Ademais de pedir o que corresponde ás institucións e aos partidos políticos –novas e mellores políticas lingüísticas e nova conciencia de gravidade–, que podemos facer quen queremos vivir en eúscaro? Necesitamos un sentimento de comunidade. E na sociedade individualista consumista na que vivimos non é fácil, pero é necesario.

Pensando na sustentabilidade dos vascos, véñenme á memoria os xudeus. Non os actuais israelís militarizados, senón as comunidades xudías que, como dispersas, mantiveron a conciencia xudía tras a masacre do seu templo principal e da súa cidade santa. E no espello do Xudeu de Joxe Azurmendi vese a un vasco.

Como é sabido, no centro de Nafarroa Garaia e en Ribeira, Vitoria-Gasteiz e Balmaseda, e tras a súa expulsión por orde dos reis católicos españois en Baiona, en Euskal Herria tivemos moitos xudeus. Só en Navarra uns 50, na Idade Media, e en Baiona até hoxe. Amparados polos reis navarros, especialmente por Carlos III o nobre, e salvo o famoso pogrom de Estella de 1328 –seis mil mortos, alegre, como Menahem Ben Zerah (1308-1385) viviron e contaron na súa pel: en Estella, Andosilla, Viana, Funes, Gares e San Adrián, viviron mellor até finais do século XV.

En España hai que ser español e falar español, e en Francia francés, e francés! E asimílannos e asimílannos

Que as cohesionaba? Sen dúbida, as relixións. Por parte da clase social, había prestamistas bancarios de diñeiro enriquecidos na corte, pero tamén había carpinteiros, preparadores de coiro e pequenos comerciantes. E os idiomas? Ao carón da historia de dúas mil anos, no século XX, en xeral, falábase da lingua do Estado que habitaba Europa (moitos dos intelectuais xudeus foron os menos xudeus e alemáns, como Marx!), e no mellor só na liturxia utilizábase o hebreo limpo e sagrado. Por tanto, na historia, completamente considerada, pódese dicir que a relixión se mantivo máis que a lingua. Con todo, cando se creou o Estado, o hebreo foi posto en pleno centro e todos sabemos como resucitou.

Como nós, os xudeus tamén tiveron o choque máis duro co Estado nacional moderno. O Estado nacional moderno proclama ante a lei que todos somos iguais. Pero se todos somos iguais, non podemos ser diferentes. E en España hai que ser español e falar español, e en Francia francés, e francés! E asimílannos e asimílannos. Os xudeus salváronse na actualidade, creando o Estado de Israel e dando lugar ao hebreo, entre outros lugares. Algún día podemos ser politicamente independentes e pór o eúscaro no centro? Sen aumentar ese 15%, e sen conciencia de comunidade nin prácticas, como vasco dificilmente podemos ter sustentabilidade.

Pako Sudupe

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Interésache pola canle: Irakurleen gutunak
2024-12-21 | Iñaki Lasa Nuin
Hayedos

Perdoa aos carballais, encinares, olmos, garzas, fresnos, alisedas, castañares, bidueiros, gorostidias, manzanales, piñeirais e a todas as sociedades das árbores, pero hoxe o hayedo ten unha cita con motivo das celebracións da fronteira invernal.

Resúltame máis fácil... [+]


Movéndonos?

Volve Euskaraldia. Ao parecer, será na primavera do ano que vén. Xa o presentaron e a verdade é que me sorprendeu; non o propio Euskaraldia, senón a lema del: Farémolo movéndonos.

A primeira vez que a lin ou escoitado, vénme á cabeza o título da obra que puxeron para... [+]


Gobernu berriaren aurrekontu neoliberal zaharrak

 Ildo beretik dator Eusko Jaurlaritza berriaren politika. Hitzak bai, baina ekintzak ez dira argi ikusten Pradalesen gobernuak aurkeztutako aurrekontuan.


Post-oasis

A novidade adoita ser unha das palabras máis escoitadas que se asocia á Feira de Durango. A novidade está alí, e aquí a novidade. Con todo, nalgúns casos é suficiente con dar un aspecto diferente ao anterior para pegar esa etiqueta. Os CDs e as reedicións remasterizados... [+]


Un manifesto do Día do Eúscaro

O eúscaro ten un caudal de auga moi grande na escaseza. Cada pinga local rega e revive a nosa cultura. Ofrecerlle un mar de auga a aquela sede. Aínda que o eúscaro veu dun pozo profundo e escuro, todos sacamos a nosa mostra de auga salgada e convertémola en fonte. E agora... [+]


Camiño a Francia e España

A mediados de novembro, a través da efeméride de ARGIA, lembrei que fai 25 anos que renunciei a seguir xogando na selección española. Esta efeméride deume a oportunidade de mirar atrás e reflexionar.

Vin as competicións deportivas internacionais en forma de guerras... [+]


2024-12-20 | Hainbat egile*
Pornografía en mozas

Os mozos comezan a consumir pornografía antes, xa que o porno é a súa única educación sexual. Como demos chegamos até aquí?

Hoxe en día, hai que recoñecer que grazas a Internet é moito máis fácil ver pornografía. Desgraciadamente, a través dun clic o neno de entre... [+]


Secretarías e intervencións: modificación das regras de xogo ao final do partido

O pasado 5 de decembro, o pp presentou no Parlamento de Navarra unha proposición de lei para desvincular os procesos de funcionarización dos postos de Secretaría e Intervención das entidades locais de Navarra. Se isto sucedese, ao redor de 30 persoas alcanzarían unha... [+]


Existen vítimas da tortura. E os autores?

Este ano cúmprese o 51 aniversario da proclamación polas Nacións Unidas do Día Internacional dos Dereitos Humanos o 10 de decembro. Esta data cobrou importancia en Euskal Herria e desde o Observatorio de Dereitos Humanos de Euskal Herria queremos ofrecer algúns elementos de... [+]


En Ainubea

Érase unha vez o pobo converteuse nun depósito de cultura. Co paso do tempo, as medidas restritivas tomadas polas autoridades mundiais contra calquera forma de expresión cultural foron apagando a chama, a creatividade e a imaxinación dos pobos, como unha vela aos poucos. Con... [+]


Elon Musk Xtoa e os gardiáns da verdade

A presenza de Elon Musk nos medios de comunicación avanza como un foguete tras aterrar no xardín da Casa Branca. Outros poderes, ao parecer, víronse alterados polo poder e a influencia que está a adquirir, e para reducir a súa influencia, cargaron contra a rede X. Nas... [+]


Mulleres, pobos indíxenas e natureza: en primeira liña da loita polos dereitos humanos

Os nosos dereitos, o noso futuro, agora! Baixo a lema, o Día Internacional dos Dereitos Humanos conmemora o legado dos 76 anos. O obxectivo do día é impulsar a construción dun mundo máis pacífico, igualitario e sostible. Con todo, mentres se celebran os avances,... [+]


Por que ir a Durango o 7 de decembro?

O Consello de Euskalgintza está a alertar da emerxencia lingüística que estamos a vivir nas últimas semanas. Pasaron bastantes anos desde que se empezou a describir a situación do proceso de revitalización do eúscaro no cruzamento, na rotonda, no inpasse e con palabras... [+]


O noso corpo é un campo de batalla

O 25 de novembro, Día Internacional contra a Violencia Machista, a Secretaría Feminista do sindicato Steilas publicou un cartel: O noso corpo é un campo de batalla, e todos os centros educativos de Hego Euskal Herria recibírono. Queremos denunciar a violencia que sofren as... [+]


O esencial é a xente

Vivimos nun contexto no que os discursos de odio antifeministas e racistas a nivel mundial están a aumentar gravemente. As narrativas de extrema dereita insérense en todo o mundo tanto polas
redes sociais como polas axendas políticas. O racismo e o antifeminismo... [+]


Eguneraketa berriak daude