Nos últimos cinco anos o número de euskaldunes aumentou case 50.000 en Araba, Bizkaia e Gipuzkoa. En 2016 eran 631.384 e en 2021 680.629, segundo a Enquisa Sociolingüística do Goberno Vasco cada cinco anos. O luns preséntase o VII. A Enquisa Sociolingüística, e a conselleira de Cultura, Bingen Zupiria, destacou que o eúscaro é “lingua nova”, xa que aumentou considerablemente o número de euskaldunes entre 16 e 24 anos. Na actualidade, os vascos representan o 74,5% desa franxa de idade, e en 1991 –o primeiro ano de enquisa– o 25%. A enquisa realizouse entre a poboación da CAPV maior de 16 anos, cun total de 261.000 vascos máis en 30 anos.

O 54,8% da poboación maior de 16 anos entende o eúscaro, dos cales o 36,2% é capaz de falalo. Con todo, o 44% destes últimos teñen máis facilidade para falar en castelán. Nos últimos 30 anos o número de euskaldunes que o fan máis fácil que en castelán diminuíu: en 1991 o 34,6% dos euskaldunes facíao máis fácil en eúscaro e en 2021 o 27,4%.

Por territorios, a diferenza é grande: o 58,9% dos euskaldunes de Álava faio máis fácil en castelán e o 8,5% en eúscaro, mentres que o 24,9% restante faio a ambos. Entre os biscaíños, o 53,5% é máis fácil en castelán e o 19,8% en eúscaro, mentres que o 26,7% restante é máis fácil. En Gipuzkoa, pola contra, o 30,7% dos vascos ten máis facilidade para falar en castelán e o 38,7% en eúscaro, mentres que o 30,6% restante faio en ambas as linguas.

Segundo o informe do Departamento de Cultura e Política Lingüística do Goberno Vasco, é o resultado do aumento dos euskaldunes: “A medida que gañamos os vascos, aumentou o número de euskaldunes con maior facilidade para falar en castelán”. O coñecemento do eúscaro aumentou en tres territorios desde 1991. En Gipuzkoa aumentou oito puntos, case duplicando en Bizkaia e triplicando en Álava. En canto ao uso, o 22% utiliza o eúscaro tanto ou máis que o castelán na CAPV; o 40,8% en Gipuzkoa, o 14,5% en Bizkaia e o 7,8% en Álava.

A contorna limita o uso

A facilidade para falar non só condiciona o seu uso, senón tamén a súa contorna xeográfica e sociolingüística. A enquisa revela que “a rede de contactos cos vascos é moi limitada”. De feito, o 55,4% dos vascos vive no que chaman “zonas erdaldun”, en pobos e cidades onde a poboación euskaldun é menos da metade. No informe aclárase que a garantía da rede e a fluidez verbal son os dous factores principais para o incremento do uso.

Actitude positiva cara ao eúscaro

O 67% da enquisados mostra unha actitude favorable á promoción do uso do eúscaro, 12 puntos máis que fai 30 anos. Realizáronse algunhas preguntas para medir a actitude favorable. Por exemplo, o 74,7% di que para acceder á administración habería que saber euskera, o 89,3% opina que todos os nenos deberían aprender eúscaro e o 49,3% cre que as radios e as televisións deberían dar máis programas en eúscaro.