A verdade é que non sei por que estou a escribir isto. No ambiente conflitivo de hoxe en día non se toman ben este tipo de opinións. É posible que ARGIA non publique isto, xa que non coincide coas opinións que publicaron até agora (pero se finalmente decidiron publicalo, teño que darlles as grazas por aceptar as diferentes opinións).

Fai non moito lin nesa revista unha opinión que defendía o país de acollida euskaldun. Por moi respectable que pareza esta opinión, debo admitir que non podo estar completamente de acordo e gustaríame explicar o por que. A noción do pobo vasco de acollida defende a unha nación que acepta aos inmigrantes e que, ao mesmo tempo, vive en eúscaro. Pero non estou seguro de que isto poida existir.

En canto á historia de Euskal Herria, o descenso do eúscaro comezou no século XIX. Por que? Pola inmigración masiva da industrialización e sobre todo de España. É dicir, viñan traballadores de todas partes de España a traballar nas fábricas de Euskal Herria, eses traballadores non vían a necesidade de aprender euskera e, por tanto, comezou o descenso. Hoxe en día, si miramos o mapa lingüístico de Euskal Herria, veremos que as cidades que máis inmigración recibiron pola industrialización (Bilbao, Vitoria-Gasteiz, Barakaldo, Portugalete, Irun…) teñen un nivel de eúscaro moito máis baixo que outros países que non foron industrializados. É algo que está a suceder hoxe en día en Iparralde; aínda que as enquisas sociolingüísticas indican que o número de euskaldunes vai en aumento, a porcentaxe non aumenta porque a inmigración que recibe a comarca é maior que o aumento do eúscaro.

Subliñar estes datos non é fascista. Isto non ten nada que ver coa cor da pel do inmigrante, senón coa lingua. É máis, eu non vexo aos inmigrantes culpables, póñome no seu sitio: fixen un camiño longo e perigoso desde outro país cara ao País Vasco e, chegándome aquí, necesito aprender a lingua local para comunicarme coas testemuñas, para atopar a profesión… Pola contra, en Euskal Herria hai dúas linguas (eúscaro e castelán ou euskera e francés, dependendo do lugar), polo que terei que elixir entre elas. Cal será máis útil para min? Con que idioma podo comunicarme co maior número de persoas? Que idioma utilízase noutros países, si teño que volver emigrar, para poder ir a un país deles? A resposta é sinxela a ambos os dous lados dos Pireneos: No Sur é español e no Norte é francés. Estas dúas linguas teñen máis falantes que o eúscaro, fálanse noutros países e, ademais, é moito máis fácil atopar recursos para aprender. Por tanto, o migrante que vinga a Euskal Herria elixirá a lingua máis grande para a perda do eúscaro.

Por suposto, iso é xeneralizar, hai migrantes que deciden aprender eúscaro. Con todo, son os mínimos. Colle o metro de Bilbao e fíxache no idioma que usan todos os migrantes que están alí, canto euskera escoitarás? Pasear polas rúas de Baiona e facer o mesmo. Cando a inmigración é masiva e non se tratan de integrarse coa lingua minorizada do lugar, parece que é para a perda das linguas minorizadas.

Por tanto, pregúntome: Como podemos ter un país de acollida euskaldun? Talvez deberiamos garantir a primacía do eúscaro antes de que fose o pobo de acollida, para que os inmigrantes poidan ver que o eúscaro é a lingua principal e decidir aprender. Pero non podemos esperar tanto, a emerxencia migratoria está a producirse agora. Hoxe en día cada vez son máis os migrantes que veñen a Euskal Herria, cando o eúscaro segue sendo unha lingua minorizada. Por iso, repito: como podemos ter un país de acollida euskaldun?

Hai que ter un debate sobre esta cuestión e hai que buscar un modelo de migración que non diminúa máis o eúscaro. É moi bonito repetir “Euskal Herria é un pobo de acollida” e non ver os problemas que poden xurdir coa migración. É moi difícil, con todo, presentar este debate sen que alguén che diga que es racista ou fascista. Por iso, seguimos na mesma situación e o problema non se resolve. Comecemos a analizar como podemos ser o pobo de acollida e, ao mesmo tempo, como fortalecer o eúscaro. Este é o debate que debemos ter como sociedade, desde o respecto mutuo e desde o respecto ás diferentes opinións.

Aritz Arrieta