A mesa redonda foi organizada por Sareinak en colaboración con EHGAM de Gorbea. Dirixiu o grupo Amaia Alvarez Uria Sareinak. O xaponés Gepardo (Susa), de Lizar Begoña, aproveitou para a charla a súa obra de poesía, Corpos para a Resistencia de Eva Pérez-Pons: o ensaio Bolleras (Lisipe) e Mariokerra, de June Fernández. Ensaio Nola izan / esan bollera euskaraz (Txalaparta).

Amaia Alvarez deu unha introdución á mesa redonda dicindo que nos últimos anos cada vez máis bolleras están a publicar literatura e que é un motivo de alegría.

Seleccionando palabras

Álvarez comeza a preguntarse que palabras utilízanse para dicir o bolle ou que opcións existen. Cede a palabra a June Fernández e Marioker. Este último fixo referencia ao libro Nola esan / izan bollera euskaraz. De feito, Fernández e Álvarez publicaron leste mesmo ano o libro coa editorial Txalaparta. O punto de partida do libro foi Zinegoak. Os organizadores de Zinegoak pedíronlles que fixesen un dicionario, e así se dirixiron a realizar un dicionario equivalente ao de Gai de Aitor Arana. Pronto se deron conta de que superaría un sinxelo dicionario e prepararon para Zinegoak un traballo que pretende responder ás dúas preguntas: como dicir lesbiana en eúscaro e como ser lesbiana en eúscaro. O proxecto inicial acabou en forma de libro.

Fernández explica que entre a xente que consultou para o libro viuse que a palabra bollera era a máis utilizada. Considérano un termo máis politizado (por exemplo, lesbiana), significa unha identidade política e é máis subversivo. Con todo, Fernández sinala que o termo non é válido para todo o País Vasco. En Iparralde utilizan gouine. Os ‘veteranos’ entrevistados por Mariokerra reivindicaron o termo lesbiana. Tamén mencionou un oínte que non rexeita o uso da palabra lesbiana; se a palabra bollera ten un significado político na actualidade, no seu día tamén tiña ese significado a palabra lesbiana.

Pola súa banda, Fernández e Álvarez, no seu afán de reivindicar o xogo para crear novas palabras, explican como os mariokers propuxeron o termo para ir completando o glosario de bolleras. Os dous autores do libro están ansiosos por coñecer o camiño que seguirá o termo marioker. De momento, Fernández atopa a un usuario marioker de Tinder.

Para Eva Pérez-Pons, a palabra bollera sae dos termos lesbiana e muller homosexual e serve para saír do feminismo heteroxéneo. A realidade considéraa un termo que serve para cambiar e que ten un significado moi amplo, que vai máis aló da xenital e o desexo sexual. Lizar Begoña tamén apostou polo termo bollera, que o toma dunha forma máis politizada que lesbiana.

Lesbiana, bollera, gouine, deixou de lado e Álvarez reflexionou sobre que poucas palabras relacionadas coa sexualidade hai na literatura vasca, e explicou que aínda que Mariokerra pregúntalle para o libro, recibíronas moi poucas. O tema segue sendo tabú. Begoña aumentou a súa voz na reflexión: “Fáltannos referentes, imaxes, palabras…”.

Polillas e silencios

O catro falan durante un tempo do que non se di e cala. Begoña le o poema Sitsak (sen dicirche o que quería dicir / morreume baixo o ventre / como todos os demais sits) e explica que quería contar: “Todo o que non se di morre na tripa”. Begoña tentou baleirar palabras e darlle un novo significado no seu libro de poemas. Escribir para Begoña foi unha maneira de “polo amorfo que teño dentro”, o seu espazo libre. Pérez-Pons engade que temos un dicionario moi binario, que as prácticas e a linguaxe non van xuntos. Fernández fala das dores dos bolles, de calar as dores. Begoña e Fernández coinciden en sinalar que a miúdo os creadores bolleros transmiten por escrito o que significan, e non de fronte.

Presenza de bolleras nas letras vascas

Álvarez comeza a facer un repaso nun instante: Itxaro Borda, pioneiro, doutra xeración Kattalin Miner e Danele Sarriugarte, bertsolaris bolleras, mozas facendo poesía… Comenta a necesidade de discutir o outing (saír do armario). Por unha banda, como tamén se subliñou na mesa redonda, destaca a falta de referentes nas letras vascas, pero doutra banda hai dificultades para saír do armario. Begoña engade un matiz á reflexión de Álvarez: “O creador pode pensar que facendo outing o seu traballo pode recibir unha mirada restritiva, é dicir, corremos o risco de lernos por un só prisma e cada creador atravésanos moitas cousas”.