A agricultura é un dos principais responsables das emisións de Gases de Efecto Invernadoiro (GEI) que impulsan o cambio climático. Os Sistemas Alimentarios no seu conxunto (de produción a malgasto) supoñen entre un 21 e un 37% das emisións globais de GEI. Con todo, os modelos agroecológicos poden reducir un 40% as emisións de GEI e ofrecer posibilidades de embargo de carbono do solo.

Partindo destas afirmacións, acabamos de realizar un estudo con EHNE Bizkaia para contrastar a pegada de carbono xerada polos alimentos agroindustriais que comemos fóra de tempada, coa pegada de alimentos producidos de forma agroecológica na nosa contorna. Para iso, eliximos un alimento moi apreciado que se consome fóra de tempada en Euskal Herria, o tomate –máis do 80% do tomate que consumimos é importado–. Neste estudo medíronse as cantidades de enerxía e emisións de carbono consumidas no ciclo de vida do tomate, desde a produción até a transformación e o transporte.

Os resultados máis significativos obtidos son:
• Os tomates agroecológicos do País Vasco emiten un 38,6% menos de CO2 que os tomates de Almería e consomen un 46,2% menos de enerxía non renovable. En ambos os casos a produción e o transporte son os elos que máis emisións de CO2 xeran. A maior diferenza entre ambos os modelos atópase na fase de envasado e loxística, xa que nos tomates agroecológicos as emisións de CO2 e o consumo de enerxía non renovable son un 91% inferiores ás de Almería. Estas diferenzas están relacionadas co modelo de venda, xa que os tomates producidos no País Vasco comercialízanse a través da venda directa, e ao ser envases reutilizables, a pegada de carbono redúcese drasticamente.

• En canto ao transporte, no tomate agroecológico local redúcense as emisións de GEI nun 60%. Nos de Almería, os camións realizan 950 km para chegar á CAV e outros 20 km para chegar con furgoneta ao mercado comerciante polo miúdo. No modelo agroecológico fanse 43 km para repartir os tomates nos grupos de consumo da zona. Con todo, hai que destacar que os proxectos de produción hidropónica (con invernadoiros calefactores) que pretenden ampliar a tempada de tomate, aínda que se sitúan no País Vasco, teñen un gasto enerxético e unha pegada de carbono moi superiores aos modelos de Almería.

• Na fase de produción hai menos diferenzas entre ambos os modelos. No agroecológico as emisións de CO2 son un 6,6% inferiores á produción de Almería e o consumo de enerxía non renovable é un 14% inferior. Isto ten que ver coa eficiencia no uso de enerxía dos invernadoiros de Almería, xa que a cantidade de quilos de tomate por hectárea é moi elevada.

Por tanto, si temos o obxectivo de reducir as emisións de GEI asociadas ao Sistema Alimentario, as decisións políticas deberían promover o consumo de alimentos agroecológicos de tempada e reforzar as vías de venda directa.

Neste sentido, o programa de mandato que acaba de presentar a conselleira de Alimentación, Amaia Barredo, xéranos moitas dúbidas, xa que aínda que prevé impulsar a substitución xeneracional do sector, os proxectos que toman forza no programa son a aposta polo cultivo de invernadoiro e o desenvolvemento de centros de emprendimiento para promover a industria alimentaria baseada nas novas tecnoloxías.