Cando en Euskal Herria desígnanse persoas que non dominan correctamente o eúscaro para ser membro do Goberno, director de EITB ou reitor da UPV/EHU, si non se produce un escándalo social e político, significa que algo funciona mal e que a situación é realmente grave. E o Goberno que o faga, non volverá utilizar Euskaraldia para xustificar a súa mala práctica?

Estes días acabamos de escoitar as palabras do Ministro de Xustiza e Francés de Quebec, Simon Jolin-Barrette: “Na historia dunha nación hai momentos que marcan a conciencia colectiva. Este ano estamos a celebrar un deses momentos. Fai 43 anos, en 1977, a Asemblea Nacional de Quebec aprobou a Carta da Lingua Francesa”.

Tal e como explica Simon Jolin-Barrette, “fai 43 anos Quebec era francófono, hoxe éo e debería selo no futuro. É un principio innegociable”, a pesar de que en Quebec son moitos os que utilizan o inglés. Os dereitos colectivos anteponse aos dereitos individuais. Até o momento non coñecemos a ningún mandatario que diga iso en Euskal Herria sobre o eúscaro. Cando recoñeceremos que Euskal Herria era e debe ser vasca até hai dous séculos e que iso é innegociable?

O líder quebequés admíteo, no ano 101. A Lei Lingüística cambioulles a vida de moitas maneiras. “A lingua francesa permitiulle a Quebec afirmarse, apuntarse en voz alta e mantelo en liña” xa que o francés se converteu nunha ferramenta para asegurar a cohesión social. O francés non foi un problema en Quebec, ao contrario, foi o eixo da súa identidade.

En Euskal Herria tamén o foi durante o franquismo. Liberdade, proxecto político vasco e eúscaro eran o mesmo nese pensamento e nesa loita política. Unha das principais achegas de ETA, fai 60 anos, ao Pobo Vasco, é dicir, cando substituíu ao até entón maioritario vasco-fede-erdaldun hexemónico do PNV polo laizismo-socialista vasco, o eúscaro e a cultura vasca convertéronse no eixo do noso futuro proxecto liberador. Onde estamos agora? Quérennos facer crer que o eúscaro é un problema para a cohesión, para a acumulación de forzas e tamén para a independencia, algúns mesmo desde casa.

Pero pasaron corenta e tres anos e o perfil e as necesidades de Quebec cambiaron, tamén no País Vasco. Teña en conta que a globalización dos mercados e a economía do coñecemento, a democratización da educación superior, a interconectividad das poboacións, o dereito á transformación e organización dos centros de traballo… todo inflúe no futuro das nosas linguas propias.

Do mesmo xeito que moitos outros quebequeses, os novos datos sobre a lingua francesa preocupan ao Goberno de Quebec. Avanzouse, pero vén a retardación, do mesmo xeito que en Euskal Herria. Por iso queren renovar o 101. Lei Lingüística. E no País Vasco? En que estamos no tres espazos administrativos que dividen o noso país? Avanzamos en Ipar Euskal Herria. En Hego Euskal Herria retardouse o proceso de normalización, e imos retrocedendo no uso… En todo isto, o que ten que ver é que o eúscaro non sexa aínda oficial en todo o País Vasco e, por tanto, non teña unha política nacional de reeuskaldunización. Así é o contexto político e social desta segunda edición de Euskaraldia.

O ministro francés ha subliñado que “nos últimos 40 anos, falar de Quebec significou falar da lingua autóctona, da nosa lingua. Esta lingua francesa que é o noso aceno de identidade e que se atopa no corazón da nosa identidade ao longo dos séculos, permítenos dicir quen somos e, sobre todo, quen queremos ser en todo o mundo. Esta lingua francesa é o símbolo da afirmación dunha cultura que se construíu coas achegas de todos”. Vénnos á memoria a tese que escribiu hai anos o sociolingüista Txepetx: Un futuro para o noso pasado (Un futuro para o noso pasado). Isto está recollido no pensamento político e social hexemónico do País Vasco actual? Non cremos. Desgraciadamente, hoxe en día parecémonos máis a Irlanda que a Quebec. Conseguiron a República de Irlanda, pero perderon a lingua. Seguindo o pensamento de Xalbador, conseguiron o corpo, pero perderon o corazón.

En Euskal Herria todo está a cambiar, e rápido. Teremos que revisar e cambiar de face ao futuro o que estabamos a facer até agora, tanto a visión estratéxica, como a Lexislación, a Política Lingüística, o comportamento da Administración pública e privada e a práctica lingüística persoal e colectiva dos vascos. Euskaraldia pódenos axudar a iso, como diciamos no libro de Compromiso 100 de Territorio Libre, unindo o compromiso persoal (Ahobizi ou Belarriprest) co compromiso colectivo (Arigune).

Ninguén nos salvará si non nos salvamos nós mesmos. Como diciamos fai 41 anos en EHE, agora tamén o temos que dicir, chegou o momento da segunda revolta dos vascos. Fagamos de Euskal Herria Arigune!

* Joseba Álvarez, militante da Esquerda Abertzale