Creando a ruta da danza vasca

Os postos de traballo dos profesores de txistu e canto despedíronse en primeiro lugar e agora, aínda que non é para toda a xornada, tamén entraron o tambor e a txalaparta. Por outra banda, na trikitixa había posibilidade de realizar estudos superiores con profesores doutros lugares, e este ano haberá un novo posto na trikitixa. Deste xeito, pretenden desenvolver o percorrido da danza tal e como se desenvolveu nos últimos anos na música.

Para iso, hai que ter en conta o nivel do conservatorio, “en Francia os conservatorios teñen un nivel: o do pobo, o da comunidade popular, o do departamento… hai niveis diferentes e o do Norte ten un nivel superior”. Fai sete, con todo, informóuselles de que para seguir nese nivel faltáballes a sección de teatro e o terceiro tema da danza. “Era un clásico e contemporáneo e necesitaban desenvolver unha terceira disciplina”.

Como terceiro tema se apostou pola introdución da danza tradicional, “o Ministerio deu a entender que hai sete anos necesitábase a terceira disciplina da danza e a danza vasca que se incluía no exemplo. Iso é unha gran novidade, e por tanto temos o permiso que escribiron politicamente fai 2-3 anos”. Unha vez creados os postos de traballo e obtendo a autorización política, hai dous anos comezaron a traballar con IDB e EKE o percorrido da danza vasca.

En setembro comeza o primeiro ciclo

Prevense tres ciclos: o primeiro para os alumnos de Primaria, o segundo para os de ESO e o terceiro para os de Bacharelato.

En setembro comezaron co primeiro ciclo, “o obxectivo é crear nunha escola, e aí facemos un vínculo coas escolas, crear unha clase para aprender o primeiro ciclo na danza e na música vasca”. Sinala que para eles é importante unir a danza e a música, xa que a situación de cada disciplina é moi diferente, “as escolas de música son organizadas por países e son grupos de danzas vascas, na música existen os diplomas, na danza non. Hai unha gran diferenza, pero todos din que están unidos. Pensamos que si xorde algo, a semana é estupenda desde o principio”.

Tamén explicou a posibilidade de niveis de aprendizaxe cun horario adaptado moi útil e eficaz, “nunha clase de quince alumnos teñen a oportunidade de aprender música ou danza a partir do segundo ou terceiro ano. Teñen unha ou dúas tardes e saen de clase e seguen os seus estudos cun profesor do conservatorio”. Non é un engadido ou unha actividade extraescolar, fano en horario escolar.

“Empezaremos a pór en planta a partir de setembro e o obxectivo é comezar cunha clase este ano, serán os dous cando veñan e en tres anos todo estará establecido. E logo cos colexios ábrense normalmente estas clases cos alumnos da ESO e é posible seguir así o primeiro e segundo ciclo”.

Módulo Zabala asimilable ao segundo ciclo

Para explicar o segundo ciclo, Hirigoien relacionouno co módulo Zabala. O módulo Zabala foi un proxecto entre EKE, IDB e o conservatorio, que comezou hai dez anos, “algúns nenos bailaban nos pobos, pero algúns querían practicar máis dunha hora, ir máis lonxe, aprender máis técnicas. Por tanto, propúxose un módulo no conservatorio onde os alumnos chegaron ás tres horas”.

Unha hora e media de bailes vascos e outra hora e media de danza contemporánea, “nesas clases hai alguén que traballa no conservatorio, está vinculado á compañía Bilaka durante tres anos e había xente de fóra para ensinar técnicas dos arredores: Gipuzkoa, Bizkaia, Zuberoa... danzas”.

O módulo Zabala manterase polo momento, pero o obxectivo é que sexa un segundo ciclo e que os estudos non conservatorios tamén entren nel, “para nós é moi importante non só a música e a danza no conservatorio, senón que tamén manteñamos un vínculo cos grupos de danza e coas cousas que fan no pobo”. Para iso crearon un convenio con IDB e incluíron no programa unhas horas que teñen que facer fóra: en grupos, en espectaculares, en kaskarotak...

Último paso: terceiro ciclo, diploma de danza vasca

O obxectivo é crear este terceiro ciclo que non existe no conservatorio, “creamos unha maqueta pedagóxica que garante a conexión cos grupos de danza da localidade. Cada cal aprenderá e contará a danza no seu pobo”. Recibirán clases de baile vasco ou no interior do conservatorio, así como de danza contemporánea, clásica e barroca.

Con todo, insistiu na importancia de participar en espectáculos e iniciativas fóra dos conservatorios, aos que finalmente deberán impulsar a creación dun proxecto artístico: “o contexto ten importancia, non a creación de cousas artificiais. Que nos seus pobos tamén poidan montar algo que teña sentido na cultura e na participación”. Hoxe en día hai que pasar os exames na música, “confirmamos coa dirección que llo quite e que se conten as cousas que presentan artisticamente, a súa avaliación porase niso e non fóra de contexto, no conservatorio, cos xuíces”.

Riscos e inquietudes

Até agora a danza tradicional vasca non existe nos diplomas, aí saíu un decreto e normalmente sairá unha lei. Urbanika di que pasaron anos pensando que era moi importante un diploma para a formación do profesorado, para quitar a precariedade aos profesores dos grupos do pobo, para ter un status... pero dáse conta de que hai riscos nese camiño: “queren crear o diploma segundo o decreto, pero logo din que é necesario ter o diploma e si hai profesores que non teñen que pagar os diplomas”.

Cre que iso pode ser un desastre tendo en conta as condicións e o funcionamento dos grupos de danza. Di que algúns comezaron a loitar para distinguir dúas categorías: “o diploma de conservatorios é moi bo para a profesionalización dalgúns grupos, pero tamén a autorización para os pobos pequenos e sen problemas para traballar co estado”.

Abrindo portas paso a paso

Aos poucos están a dar pasos e aínda que están conscientes dos problemas que poden aparecer, é positivo que “o director do conservatorio, aínda que non é de aquí, entende onde está e cales son as nosas problemáticas. E séguennos nas nosas propostas”. E normalmente crearon unha pedagoxía que non está nos diplomas nacionais, “é importante porque hai moita xente que non ten a clave, pero se as cousas están avanzadas, en pouco tempo falaremos doutra maneira”. E quixo traer á mesa algúns dos avances realizados: cursos de inmersión nas compañías, festivais, masterclass, clases e exames en eúscaro...