A primeira edición de “Doutrina Christiana” de Esteve Materra viu a luz en 1617, en Bordeus. Ademais de ser un dos primeiros libros impresos en eúscaro, creou un dialecto literario moi utilizado en publicacións posteriores, o labortano clásico.

A UPV e a Real Academia da Lingua Vasca han investigado o libro e demostraron que Materra foi “máis importante do que se pensou”, tanto no ámbito da literatura vasca como fóra del. Todos os exemplares do mater estaban perdidos, e a primeira edición do libro era descoñecida, ata que se atopou un exemplar na Biblioteca Real de Dinamarca.

Dorota Krajewska, alumna e investigadora do Departamento de Didáctica da Lingua e a Literatura da UPV/EHU, atopou o libro perdido. “De feito, tanto o propio Krajewska como outros membros da Asociación de Lingüistas e Filólogos Aziti Bihia prepararon unha edición crítica e unha análise do único exemplar (1623) da mesma e da segunda edición da publicación conservada en Oxford”, informou Euskaltzaindia. Euskaltzaindia e a UPV/EHU deron a coñecer a nova edición da Real Academia da Lingua.

Segundo explica Krajewska, Materra achega información útil sobre o tipo de lector dos textos vascos de entón: “A primeira edición está destinada a ser utilizada directamente polos nenos e a segunda está dirixida aos mariñeiros. En Lapurdi da época había unha comunidade que sabía ler en eúscaro”.

Doutra banda, a investigación demostrou que a escritora Materra foi moito máis importante do que se pensaba. Os seus traballos foron publicados en castelán e tiveron peso na difusión da contrarreforma. “Precisamente por iso, naquela época, e na calor da Inquisición, foi enviado desde Gascuña a Lapurdi, co fin de ampliar e fortificar os cimentos da fe católica. Para escribir o libro, parece que aprendeu eúscaro en dez meses”, recolleu Euskaltzaindia.

Os investigadores cren, con todo, que Materra foi utilizado como autor do libro xa que era un escritor coñecido e que lle deu prestixio á obra. Entón, quen o escribiu? Os expertos teñen a hipótese de que podería ser o propio Axular, pero comparando este cos estilos de escritura de Materra, aínda non se atoparon suficientes indicios para atribuír a condición de Axular.