Juana Balmaseda e Jon Mirena Landa presentaron o traballo ante a Comisión de Xustiza do Parlamento Vasco. A Comisión de Valoración ocúpase do recoñecemento das vítimas ás que se refire a lei 12/2016 do Parlamento Vasco e desde 2020, en catro informes, recoñeceu a 238 vítimas, todas elas causadas por forzas parapoliciales ou das forzas e corpos de seguridade do Estado español. Das 93 vítimas mortais, 73 son homes e 20 mulleres.

A tipoloxía das vítimas recoñecidas é diferente, unhas son torturadas, outras asasinadas ou feridas pola Garda Civil ou a Policía española, e outras polo GAL, Batallón Vasco-Español (BVE) ou outro grupo parapolicial.

Aínda que non tiñan nome na citada comisión, os datos achegados fan que se coñezan algúns dos casos de vítimas do terrorismo. Por exemplo, Gurutze Iantzi e José María Quesada morreron por tortura; a primeira foi asasinada en 1993 no cuartel de Tres Cantos da Garda Civil de Madrid, e a segunda faleceu en 1968 por graves secuelas sufridas tras os malos tratos policiais.

Bernardo Bidaola Atxega é outra das vítimas recoñecidas. O seu cadáver apareceu nunha zona boscosa preto de Sara, tras ser ferido pola Garda Civil nunha zona da localidade de Etxalar. Carlos Saldise Kortarena, pola súa banda, foi asasinado a tiros por BVE en 1980 na porta do seu domicilio de Lezo. O comité recoñeceu na súa presentación de hoxe a morte de oito persoas en total.

EgiaZor explicou nunha comparecencia realizada este xoves que 11 das vítimas resultaron gravemente feridas, entre elas os esposos que foron feridos en 1980 ao estalar unha bomba colocada por BVE en Errenteria debaixo do seu vehículo. Tamén se recoñeceu o caso de Josu Amantes Arnaiz, ferido de bala polos GAL en 1985. E en 1983 sufriu intentos de secuestro e graves lesións no caso de José María Larretxea Goñi. Este caso de secuestro foi ordenado polo ex ministro Barrionuevo, quen o recoñeceu nunha entrevista concedida ao diario 'O País'.

Tamén se trata de vítimas causadas polos botes de fume ou as pelotas de goma lanzadas polos policías. No caso de Peio Mindegia, por exemplo, un bote de fume lanzado a curta distancia contra o seu rostro en 1979 deixoulle cego. Tamén se mencionan 74 casos de tortura, entre eles Estibaliz Olabarrieta e Kepa Solana, torturados pola Ertzaintza; Josu Eguzkitza, Enkar Branco, Dione Ugalde e Pilar da Torre, torturados pola Garda Civil; ou Xabier Onaindia, Sabino Zarandona e Pedro Ginea, torturados pola Policía Española.

Dificultades para continuar coa investigación

Balmaseda e Mirena Landa comentaron que, por falta de medios, teñen dificultades para continuar coa investigación e sobre todo porque non teñen médicos forenses. Por iso, varias vítimas levan dous anos sen resolver o seu expediente, “o que supón aumentar a súa dor”. Tamén se referiu ás dificultades que teñen os arquivos para obter informes como o arquivo militar de Ferrol en Galicia ou os arquivos dos diferentes xulgados galegos. Por iso, pediron ao Parlamento Vasco que interveña na resolución destes problemas para a súa tramitación.

Egiari Zor dá por boa a nova serie de recoñecementos da Comisión de Valoración: “Temos que aplaudir estes novos recoñecementos oficiais, que son un acto de xustiza para as persoas que foron asasinadas, feridas e torturadas con total impunidade. Trátase dun acto de restauración moral que establece a verdade do sucedido e que deixa atrás “os falsos relatos que xustificaron e lexitimaron os crimes contra eles”.

461 recoñecementos en Hego Euskal Herria

Segundo os datos facilitados por Egiari Zor, en Araba, Bizkaia e Gipuzkoa recoñecéronse oficialmente a 427 persoas por vulneracións de dereitos humanos no ámbito familiar. En Navarra recoñecéronse 34 casos máis, polo que en Hego Euskal Herria recoñeceuse oficialmente a 461 vítimas.

O pasado mércores a comisión explicou no Parlamento Vasco que 64 casos non foron atendidos pola presentación de solicitudes fóra de prazo. Ante iso, Egiari Zor sinalou que “aínda quedan miles de declaracións pendentes” e pediu ao Goberno Vasco que reabra os prazos: “Levamos demasiados anos esperando e merecémonos poder exercer o noso dereito a ser recoñecidos legalmente”.