Nesta sección da revista escribimos a miúdo a importancia de deslocalizar e trasladar as manifestacións artísticas –exposicións, performances, presentacións, faladoiros– das lóxicas das forzas atractivas das capitais a outros contextos, crealas, mostralas. Persoalmente, agradezo cada vez máis os proxectos que se realizan en espazos non institucionais, lugares pouco habituais para a exposición da arte ou outras formas de facer. O Museo Oteiza, situado a dez quilómetros de Pamplona, na localidade de Alzuza, cunha poboación duns 300 habitantes, acolle exposicións puntuais e actividades que contribúen a incrementar a vitalidade da colección habitual do museo, a sorprender a Oteiza con expresións contemporáneas e a atraer a novos públicos. Por iso mereceu a pena a excursión que realicei para coller o coche e visitar a exposición Estratuartea, un proxecto que recolle a obra escultórica de tres artistas contemporáneos. É unha exposición colectiva que pon o foco nas diferentes formas e formas de facer das formas e materiais que presenta a escultura actual.

En abril inaugurouse a exposición que presenta as últimas obras de Nora Aurrekoetxea (Bilbao, 1989), Miren Doiz (Pamplona, 1980) e Mariña González Guerreiro (A Guarda, Galicia, 1992), baixo o comisario Juan Pablo Huercanos. As obras de tres artistas que traballan en novas formas, materiais e formas de facer están expostas na planta baixa do Museo, en espazos distribuídos nos que cada un ten o seu propio espazo para difundir e xerar ecos entre elas. Hoxe en día, o tres son unha mostra da complexidade que está a adquirir a disciplina da escultura e das súas múltiples formas de facer: achéganse á escultura por diferentes camiños, existindo unha diversidade total na selección de materiais e no mesmo orixe deste material. Isto é o que fai interesante o proxecto, tanto ver como os artistas que pasaron por esta sala de exposicións, sempre baixo a mirada da colección de Oteiza, son testemuñas dalgunha mostra da escultura actual como David Bestué, Lorea Alfaro, Itziar Okariz ou Fermin Jiménez Landa.

Na entrada da exposición hai unha obra de cada artista, e desde ese momento inicial pódense identificar as tendencias do tres artistas e os xestos, gamas de cores e acabados que logo veremos repetindo barreira no espazo. Identifiquei a continuación as obras de Miren Doiz e Nora Aurrekoetxea: a primeira, un ensamblaje escultórico de textura suave e superficie brillante no solo; a segunda, dúas cabezas colgadas da parede, nas que a media utilizou para dar forma ao volume de papel de estraza. Nun lateral, catro cunchas de cerámica branca brillante están unidas á parede, ordenadas de arriba abaixo a arriba e a máis grande ten un pouco de auga como pila de auga bendita que se atopa nas igrexas. Intrigado, pasei a ver por primeira vez a obra de Mariña González Guerreiro.

As obras de González Guerreiro ocultan a súa transitoriedad. Cando entrei na habitación onde se presentan as súas obras, tiven a sensación de entrar na habitación dun adolescente, atopei as xoias, os diarios, os tesouros e unha atmosfera fantástica dunha moza. Lonxe desa imaxe que podemos ter cando falamos de escultura, atopamos as que se presentan sobre esta balda de madeira en forma de Ou: uns 30 obxectos de pequenas dimensións, colocados a continuación, nos que predomina a cor pastel, a rosa e o azul en pezas de capricho con acabados en cera. Hai posibles xoiarías brillantes, así como a acumulación de varios cadernos manuscritos e pequenas pezas de cerámica con motivos florais na pel. Tamén observei pequenos aneis dourados que quedaron asfixiados permanentemente na cera e a silicona, caixas de pastillas, blísters de pastillas e caixas de bombones buxán enchidas de novo cunha pasta viscosa. Na balda de madeira, debuxada con lapis, aparecen pequenos motivos que ás veces parecen un río que une todas as pezas, e entre as obras e enchendo os ocos das pezas, hai grans de arroz. Despois lin no cartón da exposición que a familia do artista é vendedora de antigüidades e é entón cando empecei a ler todo vístoo desde outra perspectiva.

Tiven a oportunidade de traballar con Miren Doiz hai uns anos, e aínda que pareza paradoxal, estivo nunha exposición colectiva que aúna a práctica de catro pintores, por iso fíxome graza ver agora a súa obra nunha exposición de escultores na que os límites interdisciplinares son difusos. Esta forma de facer Doiz é a que é constante, e aí vese o compromiso e a honradez que o artista mostra na súa forma de traballar. Nun mundo material no que a sobreproducción e o desbordamento, máis que a produción de novos obxectos, o artista traballa co descuberto, transformando o existente, dando novas posibilidades, unindo, superponiendo, combinando ou pegando diferentes materiais. Estas unións dan lugar a belas formas escultóricas nas que a textura superficial ten unha cor brillante e unha gran plasticidad, e si fixámonos ben podemos identificar facilmente os elementos que atopou no seu camiño a casa –tubos de ferro, listóns de madeira de diferentes tamaños, anacos de moqueta– e as súas composicións poéticas. Doiz interveu no espazo expositivo xogando coa arquitectura propia e desfacendo a través da pintura os límites entre muro, terra e teito, conseguindo o efecto “trampantojo”.

Ultimamente tiven a oportunidade de coñecer máis de cerca o proceso de traballo de Nora Aurrekoetxea e vin con satisfacción as esculturas de resina que estaban en proceso hai uns meses instaladas elegantemente na sala. O artista baséase na escultura O retrato de Unamuno de Oteiza, unha peza coa parte posterior buxán, e con ela crea bustos bicéfalos, pezas sen cabeza pero con peiteados definidos. Na práctica de Aurrekoetxea existe unha reivindicación absoluta a favor da forma e o ornamento, para pór no centro aquilo que historicamente foi considerado superficial ou non esencial. Proba diso é a recente investigación co pelo, xa sexa en forma de trenza ou na representación dos detalles dun peiteado. As esculturas creadas polo artista están feitas de cera e resina e organízanse en dúas e catro. As cabezas preséntanse atravesando algunhas varillas, que tamén están buxán interiormente, e estes elementos achégannos á linguaxe arquitectónica, á construción, testemuña do interese do artista pola arquitectura. A luz morna que entra pola xanela de teito ofrece unha capa extra á sala e ás pezas que hai nela e ven aínda máis elegantes coas pezas da serie rede, rede, rede, peruke dispersas polo espazo. Xunto a unha cabeza apoiada no solo hai unha toalla branca encartada, deixando á vista un delicado bordado cun lazo. Con este altar absoluto dun capricho de pracer, comecei a volta a casa.