“Os nenos e nenas non se apagan ás 13:00 e acéndense ás 15:00 horas, están a educar tamén nese período das horas de comedor e apréndese a alimentarse”, di a responsable do comedor da escola Zamakola de Bilbao, Irati Lucas, no podcast. De feito, para os nenos e adolescentes que comen, os monitores teñen o mesmo rol de educador que calquera titor, “e desde que es educador necesitas unha formación, pero hoxe en día os monitores dos comedores dos centros públicos non teñen ese papel, e segundo o seu convenio son ‘bijilantes’”, explica Nerea Olaziregi, responsable do comedor da escola Altzaga de Erandio.

Neste sentido, apuntou un proxecto interesante que queren pór en marcha este curso na súa escola, co obxectivo de crear un comedor educativo: durante as horas de comedor, darase unha “formación potente” aos monitores que están ‘vixiantes’ nese espazo onde os nenos xogan no patio, para transmitir a filosofía do centro e que esa filosofía salpicará tamén o espazo do comedor.

Preguntamos a un traballador que traballou como monitor nun colexio para a empresa Ausolan e díxonos que recibiu un curso on-line (como actuar ante as alerxias, que facer en caso de emerxencia…) e que teñen a cantidade de comida definida, segundo a idade. A partir de aí, pouco máis ou menos. Si o comedor escolar é realmente un lugar para educar en alimentación, os monitores reciben algún criterio sobre que, canto, como comer? “Non hai un criterio establecido, comentábanme compañeiros de máis idade, por exemplo, si é o mesmo alumno o que non come todos os días, para que se podase un pouco, e cousas así, pero tíranse unha chea de comida no comedor”.

Pensemos que os nenos e mozos tamén poden ter monitores que non saben eúscaro no comedor escolar, xa que son empresas subcontratadas polo Goberno Vasco, e “nas condicións que definen o perfil destes traballadores non se indica un nivel mínimo de eúscaro, nin un nivel mínimo de formación, calquera pode vir traballar aos nosos comedores”. Así o explicou Irati Lucas, que na súa escola, por exemplo, teñen no comedor a unha traballadora que non sabe eúscaro. No colexio de Nerea Olaziregi tamén tiveron a alguén que non sabe eúscaro: “Ademais, os traballadores non teñen nin unha entrevista previa coa empresa que lles contratou, nin miran o seu nivel nin saben eúscaro”.

Os dous responsables dos comedores escolares han explicado que tampouco recibiron formación algunha sobre este labor específico. É a súa responsabilidade, segundo a lei, organizar os servizos de comidas, facer un seguimento dos menús, facer un seguimento dos criterios de sustentabilidade, impulsar as boas prácticas… “e moito máis”. En canto a estas responsabilidades relacionadas coa alimentación, Olaziregi di que teñen unha intervención moi limitada, que interactúan entre o Goberno Vasco e a empresa privada subcontratada polo Goberno Vasco para a prestación do servizo: “Se a comida que traen está podre, se as cantidades non son axeitadas… podemos intervir, pero non podemos influír na orixe dos produtos, na estructuración do menú…”. Segundo Lucas, “a normativa déixanos moi pouca autonomía tanto aos responsables como aos cociñeiros, porque non podemos saír da receita que está establecida, non podemos esixir produtos da nosa contorna, non podemos decidir sobre o menú…”.

Olaziregi cambiaría de arriba a abaixo o modelo, “porque é un espazo importante que ofrece grandes oportunidades fóra das aulas, aínda que adoita quedar bastante fóra do proxecto educativo. Sinto moi só, e na medida do posible busco tragamonedas, entretejiéndome con outros axentes, etc., no camiño doutro modelo de comedor. Os comedores non poden ser negocios, e desde o momento en que os deixamos en mans dunha empresa, é así”. En palabras de Lucas, “hai comedores nos que a miúdo os nenos non queren comer, non pode ser que un neno diga que non lle gusta o peixe pola súa experiencia no comedor, a comida do comedor ten que ser de boa calidade, cálida, apetitosa… e iso non ocorre”.

Tamén reivindicaron no podcast comisións de comedor que sirvan para reunir á comunidade educativa e influír nos comedores. Na escola de Olaziregi non hai comisión de comedor, “niso estamos”. En Lucas, ademais das familias, o equipo directivo e a persoa encargada do comedor, a comisión está formada tamén por persoal do comedor, que decidiu convidar a participar na mesma. “Reunímonos aproximadamente cada dous meses, e como o ano pasado cambiamos a empresa, as reunións foron bastante informativas, pero ten que haber un espazo para recoller inquietudes e problemas, analizalos e desenvolver un plan”.