A Inspección do Departamento de Educación do Goberno Vasco analizou o pasado curso 1.098 casos, dos cales identificou 157 como acoso escolar. Son máis que no curso anterior, pero porcentualmente a porcentaxe de casos estabilizouse desde o Goberno, en torno ao 12-14% dos casos estudados. De feito, o Departamento de Educación considera que a sensibilidade cara ao bullying é cada vez maior, “máis que o aumento de casos de acoso”.

En Secundaria déronse o 62,3% dos casos e predominan as agresións verbais, que representan o 82,1% do total. Séguenlle a marxinación, a intimidación, a chantaxe e a ameaza. O ciberbullying (acoso a través de Internet e redes sociais) é o 32,4% dos casos.

Minoría e maioría

En xeral, nos últimos anos faise un traballo máis intenso ao redor deste tema, deixando de pensar que se trata de asuntos ou desfeitas infantís e dando ao bullying a súa verdadeira dimensión. Unha das claves neste labor preventivo é, segundo os expertos, pór o foco en grupo. De feito, os datos indican que entre os nenos é unha minoría o agresor, a maioría é espectador e testemuña, e que o reto sería converter a estas testemuñas de actitude pasiva en colaboradores activos da vítima.

O método KiVa fai especial fincapé naqueles que son testemuñas: “Discutimos cos nenos sobre os diferentes roles en situacións de acoso, porque os espectadores e testemuñas que non son agresores directos tamén teñen un papel; por exemplo, os que rin ao seu ao redor reforzan ao agresor, a mensaxe que transmiten é que a situación é entretida e divertida. Nós queremos facerlles ver que neste proceso cada un cumpre un papel, unha tarefa, e que é de todos a responsabilidade e responsabilidade do que está a suceder; entenden que poden xogar outro rol, un rol que non obedeza á presión do grupo e que pode acabar co acoso”.

Relacións saudables

Para evitar o acoso, a mellor prevención é alimentar relacións sas. Por exemplo, na ikastola de Oiartzun cóntase co proxecto Haziak para a xestión dos propios sentimentos, as relacións equilibradas e desequilibradas e as relacións substancialmente saudables. O Goberno puxo en marcha hai cinco anos a iniciativa Bizikasi cun currículo para a convivencia positiva. Desde 3º de Primaria até 4º de ESO dispoñen de material para empoderar ao alumnado e traballar a importancia da convivencia en función do seu grao de madurez.

E si cambiásemos o contexto?

En lugar de pór o foco no alumno, hai iniciativas que o contextualiza: “Basicamente exponse que o que hai que cambiar non é o alumno, senón a contorna, a comunidade. Si cambia a metodoloxía e a estrutura, si a educación exponse doutra maneira, o alumno tamén cambiará. No noso caso predomina o método condutivo: ao alumno que se comporta ben, o asterisco e ao que se comporta mal, o castigo prodúcese no alumno; pois, a experiencia que nos expomos é influír na contorna. En lugar de tentar cambiar o comportamento do alumno, cambiar a contorna”, contounos a profesora Beatriz Garai. O profesor Gema Lasarte contounos a continuación as Escolas Coidadoras que seguen este modelo: “Unha boa parte desta formulación xeral é que ten en conta a todos os alumnos. En definitiva, todos somos ou podemos ser vulnerables nalgún momento”.