O traballo é, en realidade, unha lectura do publicado polo Ministerio de Transición Ecolóxica de España en 2021. Este traballo foi realizado polo Colexio de Enxeñeiros de Portos, Canles e Camiños, pero dada a súa complexidade o Concello de Sangüesa solicitou informe a Ingeotyci, agora publicado.

A recomendación final do informe é moi clara. Di que aínda hoxe en día hai desprazamentos na ladeira dereita, que as observacións que se fan actualmente son limitadas e que a incerteza sobre a dinámica da ladeira é significativa, o que non garante a seguridade necesaria ante situacións que poden ser provocadas por terremotos ou outros eventos. En consecuencia, non convén modificar o nivel de auga nesta zona, polo que se recomenda que o encoro de Yesa non se cumpra ao nivel requirido pola ampliación.

Problemas desde 1928

O informe comeza cun repaso histórico do encoro e lembra que desde o inicio da súa construción en 1928 deu problemas ás ladeiras da dereita. De feito, inmediatamente despois do seu inicio paralizar os traballos debido aos grandes movementos sufridos. Despois veu a Guerra Civil e ao final o encoro comezou a funcionar en 1959.

Entre 2003 e 2011, por exemplo, a aleta tivo un movemento de 15 milímetros. En 2006 tamén houbo outro gran movemento na ladeira, ocultouse, pero a prensa fíxoo. Tamén en 2013, como consecuencia das fortes inundacións, dous desprendementos alteraron o panorama e tiveron que desaloxar as urbanizacións Tranquilidade e Observatorio de Yesa. En 2014 o Goberno español expropiou os terreos das urbanizacións e alí xa non vive ninguén.

A inestabilidade é inherente ao seu cumprimento e baleirado

Segundo o informe, cando se iniciaron as obras de ampliación do encoro analizouse a capacidade da ladeira dereita para soportar as obras e a súa permeabilidade, pero non se expuxo estudar a súa evolución geomorfológica. Tampouco se prestou a debida atención aos movementos dos cravos que sosteñen a presa: “As medicións actuais teñen importantes carencias e hai que pór ferramentas automáticas de auscultación que dean rexistros continuos”.

Aínda que os geólogos recoñecen que se realizaron importantes obras na ladeira, consideran que a ladeira segue sendo inestable, hai que ter en conta que os procesos de enchido e baleirado do encoro son intrinsecamente responsables da inestabilidade e volven pór a proba a ladeira mesmo sen movementos sísmicos.

O encoro conta na actualidade cunha capacidade de 446 hectómetros cúbicos, o que suporía un aumento de 1.525 hectáreas. As obras de ampliación do encoro comezaron en 2003 cun orzamento de 113 millóns de euros e xa superaron os 500 millóns. Esta estación é unha das que máis auga recolle Esa, pero esta semana só ten 219 hectómetros cúbicos, o que supón un 48% da súa capacidade. Ademais dos riscos da ladeira, moitos expertos consideran que non merece a pena ampliar o encoro porque, entre outras cousas, a escaseza de choivas dificultará o seu cumprimento.