Non pasou tanto tempo desde que Arnaldo Otegi declarou que a Ertzaintza “é odiada por unha gran parte da poboación[vasca]” (Radio Euskadi, 14/03). O odio é un sentimento moi común neste século, xa que o termo inglés hater fíxose popular. Pola súa banda, o ‘popular’ Iñaki Oyarzabal identificou a escola vasca como a orixe de todos os nosos odios na mesma radio (08/09).

Non creo que en Euskal Herria sexamos máis devastadores que noutras partes do mundo, a pesar dos asuntos escolares. Pero teño claro que hai xentes que aman bastante o odio. E ao parecer, Otegi ten unha razón para xustificar a súa repugnancia á Ertzaintza: o seu modelo de policía “español”, “xente golpeadora”. Oyarzábal dixo que aquí se estende o “rancor ao español” e creou un curioso paralelismo co líder abertzale. Ambos perciben moi ben os odios dos demais, pero non os seus.

Desde o punto de vista educativo, de acordo con Oyarzabal, na Comunidade Autónoma Vasca non estamos finos. Porque unha das obrigacións da educación pública é ensinar a respectar a autoridade para que a sociedade funcione cunha orde mínima. E nese sentido, as emboscadas coa policía que presenciamos nos últimos meses non son mostra da nosa boa educación. Con todo, o pp non viu máis aló dos seus prexuízos políticos: o odio a España non é o noso mal máis grave, senón o noso.

Moitos dos que se definen como abertzales non aprecian a orde pública no seu pobo. E si antes chamábase “ocupante” á policía española empeñada niso, agora son as forzas de policía locais. Un exemplo significativo é o manifesto que o Gaztetxe de Legazpi publicou nas redes sociais o pasado 18 de abril, no que se denunciaba a disolución dunha reunión da Ertzaintza –as “forzas ocupantes”– na que, por suposto, a reunión celebrouse sen respectar as normas anti-pandemia.

A pesar das críticas sas á Ertzaintza, non podo negar que sinto un pouco de envexa sa pola policía española. De feito, o berro dos nacionalistas españois Viva España case non se entende sen a incorporación de eta a Garda Civil. Este policía militar que o 28 de marzo de 1844 iniciou a súa andaina da man do Duque de Afumada, é a institución que máis aprecia ao pobo español, máis aló da súa cor política (Sociométrica, 2019).

España entende moi ben o que dixo con gran sentido no Congreso de España o político catalán e –como Oyarzabal– ‘popular’ López Rodó, falecido hai tempo: “Cando o campesiño non tivo que levar a espada na cintura para protexerse dos bandidos, naceu o Estado” (15/06/1978). Nese sentido, a algúns que queren un Estado vasco esquecéuselles o básico que é para nós a lema que aparece no escudo de Álava.

Non estou a inventar nada; no século XVIII España estaba chea de policías locais que garantían a seguridade viaria, como a Vella e Santa Irmandade de Toledo e Talavera. A Deputación Foral de Álava presentaba minones e a de Gipuzkoa e Bizkaia, os miqueletes con pelotazos na cabeza. O Estado moderno unificou a orde pública e reduciu considerablemente as competencias das policías locais, limitándoas a apoiar ás deputacións e ás súas institucións.

É evidente a importancia da orde en calquera estado, e no caso vasco, no II. Unha das primeiras decisións tomadas polo lehendakari Agirre tras a transferencia desta competencia pola República ao Goberno de Euskadi (Gaceta de Madrid, 1936/281) foi a creación da Policía Militar, para a posterior protección do territorio desde a guerra. Despois da guerra, e co exilio do Goberno, disolverían a este policía, e de paso aos miqueletes das «provincias traidoras», despois de destruír tamén a condición foral das súas Deputacións (BOE, 1937/247). Parecía lóxico, pois, que ao chegar a democracia tentase resucitar a aquel policía.

Non hai que esquecer que en Álava, Gipuzkoa e Bizkaia todos os partidos que lograron deputados en 1977, salvo os ‘populares’, foron a favor desa resurrección. López Rodó non estaba de acordo en absoluto coa transferencia da orde pública ás comunidades autónomas, na convicción de que os «separatistas» se engalanarían. Non podía imaxinar as palabras de Otegi despois de máis de 40 anos. E non apreciou ben a orde que somos os vascos, xa que o Duque de Afumada, Girón Ezpeleta, era pamplonés e o seu pai, donostiarra. Traidor, a nosa historia!