Un reto para a humanidade
A etapa máis longa da historia humana, o paleolítico (a. C.). 2.500.000-10.000) foron tomadas polas distintas épocas do xeo, intercaladas entre curtos períodos tépedos do clima mundial. Pero fai uns 12.000 anos, aproximadamente, terminou a última glaciación (a que os geólogos chaman Würm) e comezou o Holoceno, o período xeológico tépedo que vivimos até agora. Calcúlase que a temperatura mundial quentouse entre 8º e 11º C. O xeo dos casquetes polares se derretió e subiu o nivel do mar, até uns 120 metros, a diferentes latexados e ritmos. Os extensos territorios alagáronse, a península e os conflitos convertéronse en estreitos e a rexión sahariana foise desecando e desertizando aos poucos.
Foi un cambio climático extraordinario que provocou transformacións na civilización humana que até entón non vira. Antes, todos os seres humanos do mundo vivían en tribos nómades e a súa economía baseábase na caza e a recolección. Pero, coincidindo co comezo do Holoceno, na rexión do Crecente Produtivo de Oriente Medio, produciuse unha Revolución Neolítica.
Os humanos domesticaron especies vexetais e animais salvaxes, inventando agricultura e gandaría. Pasaron de ser nómades a sedentarios: primeiro estabilizáronse en pequenas aldeas e logo crearon cidades. A necesidade de conservar os alimentos supuxo o desenvolvemento de novas técnicas como a cerámica, a cestaría e outras moitas. A aparición de excedentes e o crecemento da produción propiciaron a división e especialización do traballo, a aparición do comercio e o aumento das desigualdades sociais. Non foi un proceso rápido, porque se alargou durante miles de anos, pero pola profundidade dos cambios foi unha auténtica revolución.
Desde entón o clima mundial non se mantivo estable, houbo diversas fluctuaciones. Segundo os expertos, o fin do imperio romano tamén estivo relacionado cun breve proceso de arrefriado do clima. Así mesmo, as revoltas e os conflitos sociais do século XVII debéronse a outro cambio climático coñecido como o Pequeno Frío, que provocou malas colleitas e fames negras en Europa.
Na industrialización, con todo, os seres humanos comezamos a utilizar con profusión combustibles fósiles. Desde entón o clima quentouse até 1,1ºC e as peores previsións apuntan a un aumento de até 4ºC para 2060. O certo é que esta vez o clima está a cambiar máis rapidamente e ademais foi un proceso provocado polo home. Á vista dos antecedentes, está a nosa civilización disposta a afrontar este gran reto?
79. urtean, Vesubio sumendiaren erupzioak errautsez eta arrokaz estali zituen Ponpeia eta Herkulano hiriak eta hango biztanleak. Aurkikuntza arkeologiko ugari egin dira hondakinetan; tartean, 2018an, gorpuzki batzuk aztertu zituzten berriro, eta ikusi zuten gizon baten garuna... [+]
Luxorren, Erregeen Haranetik gertu, hilobi garrantzitsu baten sarrera eta pasabide nagusia aurkitu zituzten 2022an. Orain, alabastrozko objektu batean Tutmosis II.aren kartutxoa topatu dute (irudian). Horrek esan nahi du hilobi hori XVIII. dinastiako faraoiarena... [+]
AEB, 1900eko azaroaren 6a. William McKinley (1843-1901) bigarrenez aukeratu zuten AEBetako presidente. Berriki, Donald Trump ere bigarrenez presidente aukeratu ondoren, McKinleyrekiko miresmen garbia agertu du.
Horregatik, AEBetako mendirik altuenari ofizialki berriro... [+]
Andeetako Altiplanoan, qocha deituriko aintzirak sortzen hasi dira inken antzinako teknikak erabilita, aldaketa klimatikoari eta sikateei aurre egiteko. Ura “erein eta uztatzea” esaten diote: ura lurrean infiltratzen da eta horrek bizia ekartzen dio inguruari. Peruko... [+]
1936ko Gerran milaka haurrek Euskal Herria utzi behar izan zuten faxisten bonbetatik ihes egiteko. Frantzia, Katalunia, Belgika, Erresuma Batua, Sobietar Batasuna eta Amerikako herrialdeetara joandako horien historia jasotzeko zeregin erraldoiari ekin dio Intxorta 1937... [+]
49 urte eta gero Espainiako Poliziak Gasteizko Maria Sortzez Garbiaren katedralean eraildako bost langileak oroitu dituzte beste behin astelehen arratsaldean. Milaka pertsona batu dira Zaramagatik abiatutako eta katedralean amaitutako manifestazioan. Manifestari guztiek ez dute... [+]
Martxoaren 30erako Iruña-Veleia martxan, SOS Iruña-Veleia eta Euskeraren jatorria elkarteek manifestaziora deitu dute, Aski da! Argitu, ez suntsitu lelopean. Azken bi urteetan "hondeatzaileak sistematikoki eremu arkeologiko oso aberatsak suntsitzeko modu... [+]
1976ko martxoaren 3an, Gasteizen, Poliziak ehunka tiro egin zituen asanbladan bildutako jendetzaren aurka, zabalduz eta erradikalizatuz zihoan greba mugimendua odoletan ito nahian. Bost langile hil zituzten, baina “egun hartan hildakoak gehiago ez izatea ia miraria... [+]
Martxoak 3ko sarraskiaren 49. urteurrena beteko da astelehenean. Grebetan eta asanblada irekietan oinarritutako hilabetetako borroka gero eta eraginkorragoa zenez, odoletan itotzea erabaki zuten garaiko botereek, Trantsizioaren hastapenetan. Martxoak 3 elkartea orduan... [+]
Memoria eta Bizikidetzako, Kanpo Ekintzako eta Euskarako Departamentuko Memoriaren Nafarroako Institutuak "Maistrak eta maisu errepresaliatuak Nafarroan (1936-1976)" hezkuntza-webgunea aurkeztu du.
Urruña, 1750eko martxoaren 1a. Herriko hainbat emakumek kaleak hartu zituzten Frantziako Gobernuak ezarritako tabakoaren gaineko zergaren aurka protesta egiteko. Gobernuak matxinada itzaltzeko armada bidaltzea erabaki zuen, zehazki, Arloneko destakamentu bat. Militarrek... [+]
Ezpatak, labanak, kaskoak, fusilak, pistolak, kanoiak, munizioak, lehergailuak, uniformeak, armadurak, ezkutuak, babesak, zaldunak, hegazkinak eta tankeak. Han eta hemen, bada jende klase bat historia militarrarekin liluratuta dagoena. Gehien-gehienak, historia-zaleak izaten... [+]
Martxoaren 3ko Memoriala hornitzeko erabiliko dira bildutako objektuak. Ekimena ahalik eta jende gehienarengana iristeko asmoz, jardunaldiak antolatuko ditu Martxoak 3 elkarteak Gasteizko auzoetan.