Nas últimas semanas estamos a ler "propostas" para a recuperación da liña Castejón-Soria e o mantemento da estación de tren de Tudela na súa localización actual, ou a construción dunha nova estación de alta velocidade fóra do centro urbano coa escusa das posibles paradas do tren de alta velocidade na capital navarra.

Ademais do multilateralismo nacional e local que utiliza o alcalde Toquero para pedir unha nova estación, cos mantras recorrentes deste mal Goberno de Navarra que non defende a Ribeira e maltrata a Tudela, e que pasou a apostar polo mantemento da estación ferroviaria na súa actual localización, temos que expornos realmente as necesidades prioritarias, esenciais e de servizo público na Ribeira e no resto de Navarra. E xunto a iso, tamén debemos cuestionar o modelo e os conceptos de hipermovilidad e velocidade, xa que os principais partidos e, sobre todo, o poder económico e empresarial estamos afeitos a iso.

Fai máis de 15 anos, desde a Plataforma da Ribeira polo Tren Público e Social expúxose manter a actual localización da estación de tren de Tudela, entre outras razóns, polas razóns que barallou o PSOE estes días. Pero había máis propostas, como a reapertura de todas as estacións e paradas da Ribeira que estiveron pechas durante os últimos 40 anos, e a reapertura do camiño de Castejón-Soria. Esta última proposta, defendida hai tempo pola Plataforma da Ribeira, parece que agora é asumida polo Ministerio, e tamén por UPN, de forma tímida e cálida.

Definir trazados ou localizacións non é o tema principal, pero si importante. Debemos empezar, xa con décadas de atraso, co tema principal: que modelo de ferrocarril necesitamos, para quen e para que. E neste tema, os grandes partidos e os poderes económicos seguen apostando por un modelo de tren de alta velocidade. Este modelo non é compatible cun bo servizo ferroviario para a maioría da poboación, cunha ordenación do territorio, coa biodiversidade e co respecto ao medio ambiente. No Estado reducíronse os recursos económicos necesarios para un transporte ferroviario que facilite un bo servizo público de calidade en todas as persoas e territorios. Navarra, desgraciadamente, é un bo exemplo diso. Este modelo privatizou os recursos públicos, reduciu o persoal e os medios no sector ferroviario e non serviu para retirar camións das estradas durante máis de 30 anos desde a posta en marcha da denominada Gran Velocidade Española. Somos un dos Estados do Oeste co transporte de mercadorías por ferrocarril máis baixo e divertido do mundo. A esta "honra" súmase o de ser a segunda rede ferroviaria do mundo con máis quilómetros de alta velocidade, só superada por China.

Os veciños da Ribeira, do mesmo xeito que o resto de Navarra, necesitamos trens cos servizos, horarios e frecuencias suficientes para parar nas estacións e apeadeiros que existen, aínda que levan décadas sen apenas uso ou totalmente pechos. Para iso, necesitamos o trazado actual do ferrocarril convencional, pero mellorando as instalacións e servizos das estacións de Tudela, Castejón, Tafalla, Pamplona e Altsasu, como referencia principal para estacións de media e longa distancia. Sen esquecer que, si aplícase a razón, non tardarán en chegar as estacións de trens nocturnos de longa distancia que foron suprimidas no Estado español e outros países europeos, que algúns Estados europeos xa están en proceso de recuperación ou en fase de recuperación.

Os miles de millóns de euros destinados á alta velocidade no Estado español, centos de millóns xa en Navarra, non van solucionar nin van solucionar a necesidade de moverse e transportarse como servizo público de persoas e mercadorías. Só co que se gastou no percorrido do TAV en Navarra, podíase mellorar, ampliar e abrir desde hai anos as liñas de tráfico de trens de curta, media e longa distancia, ampliando o número de trens de transporte de persoas e mercadorías, creando e recuperando postos de traballo estables e de calidade dentro do servizo público ferroviario de Navarra. Si atendeuse desde hai décadas a sindicatos que defenden o ferrocarril como servizo público, grupos ecoloxistas ou a Plataforma da Ribeira, o debate sería diferente neste momento.

Nin UPN nin PSOE defenden un ferrocarril público de calidade para todos, máis aló de consígnaa reiterativa do "avance do TAV", un modelo economicamente insosteible polos seus custos de construción e mantemento moi elevados. Sacar a estación da súa actual localización en Tudela é unha aberración e un malgasto, ligado ao pensamento desarrollista e aos intereses dos pelotazos, con diñeiro público, para beneficio privado. O mesmo ocorre coa estación de Etxabakoitz que queren facer en Pamplona. Calquera cabeza sensata, racional e lóxica, con datos na man, estima a construción de novas estacións fóra das zonas urbanas, o único caso a nivel europeo, co fin de que non se deteñan máis de media ducia de trens como moito, é como a construción dun palacio de Versalles, para que as cuadras de cabalarías dese palacio só se utilicen con catro asnos, aínda que estes sexan moi rápidos.

Na Ribeira e en Navarra necesitamos máis e mellores servizos ferroviarios públicos: trens, estacións e persoal, e menos construcións innecesarias e fóra do centro urbano, máis aínda cando a localización actual da estación de tren de Tudela é axeitada e infrautilizada.

Aitor Lete Aranburu e Pablo Lorente Zapatería, membros da fundación Sustrai Erakuntza