É a crise do releebook ou de todo o sistema de alimentación?
- A Universidade do País Vasco celebrou os días 14 e 17 de decembro xornadas de substitución agraria co proxecto FIT4FOOD2030 e a colaboración das asociacións Openbide e Bizilur. As dificultades de incorporar aos novos novos, a falta de atractivo do sector, os obstáculos para acceder á terra… son moitas as razóns que están detrás da falta de substitución e o envellecemento do sector. O obxectivo das xornadas foi desglosarlas e explicar os retos para garantir a substitución agraria, ou polo menos, dotar de pistas. Neste artigo recollemos un fragmento da intervención de Zoe Brent. O investigador de Xustiza Económica do Transnational Institute (CIM) dedícase á investigación das políticas alimentarias, terrestres e acuáticas.
En Europa, a substitución xeneracional está directamente influído pola Política Agrícola Común (PAC), coñecida como PAC. “En 1959 comezou esta pollitica europea co obxectivo de protexer ao sector primario, fomentar a produción e loitar contra a fame, pero en todos estes anos cambiou moito”, dixo o investigador Brent na introdución. En concreto, para entender a influencia da PAC na substitución agraria, destacou tres momentos clave no seu desenvolvemento: O ano 1992, cando comezaron a dar pasos cara á liberalización de mercados e prezos; o ano 1999, cando máis aló do sector primario incorporouse unha nova perspectiva de desenvolvemento rural –dando fondos ao turismo e a outros sectores–; e o 2003, cando se fixo a reforma do “desacoplamiento”.
Esta última reforma tivo un impacto directo no acceso á terra, que hoxe en día se converteu nun dos principais problemas, segundo explicou Brent: “Até entón, as subvencións procedentes da PAC estaban relacionadas coa produción, pero nese momento isto cambiou e empezaron a asociarse con hectáreas”. É dicir, os agricultores empezaron a recibir axudas en función da cantidade de terra, o que dificulta enormemente o aluguer e a cesión de terras. Esta reforma supuxo un incremento da concentración de grandes extensións de terreo en toda Europa.
Falta de substitución, síntoma dun mal
Brent concibe a substitución xeneracional como unha pequena parte de todo un sistema alimentario en crise. “Temos que situar a crise da substitución dentro dun sistema de produción e relacións que non protexe a instalación das novas xeracións de baserritarras. O sistema alimentario actual ten unha incidencia directa nas relacións entre produtores e consumidores, na saúde das persoas e no ámbito laboral. Cada vez depende de producións a maior escala e baséase na forza de traballo precarizada ou semi-esclavizada”.
Para garantir a substitución e ter un sistema de alimentación máis xusto, o investigador considera imprescindible dar pasos cara a outro modelo produtivo. “Pero para iso haberá que dar moitos cambios nas relacións entre o sector e as institucións”, engadiu.
